Γιατί η σύγχρονη Ελλάδα είναι τόσο σημαντική για την Ευρώπη;

 

ΜΕΣΑ ΣΤΗ (ΓΕΩ)ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΑΝΤΑ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ

«Για άλλη μια φορά η Ελλάδα πολεμάει στην πρώτη γραμμή του αγώνα για το μέλλον».

Μαρκ Μαζάουερ

Γράφει ο Γιώργος Στάμκος

Στη μικρή Ελλάδα παίζεται αυτή τη στιγμή το μέλλον όχι μόνο της Ευρώπης, αλλά κι ολόκληρου του κόσμου. «Δεν είναι η πρώτη φορά που για να κατανοήσεις το μέλλον της Ευρώπης χρειάζεται να στραφείς μακριά από τις μεγάλες δυνάμεις στο κέντρο της ηπείρου και να κοιτάξεις προσεκτικά όσα συμβαίνουν στην Αθήνα», υπογραμμίζει με νόημα ο, ειδικός στην ελληνική ιστορία, Βρετανός ιστορικός Μαρκ Μαζάουερ. Ο λόγος δεν είναι απλά πως η Ελλάδα υπήρξε η ιστορική κοιτίδα του Δυτικού Πολιτισμού, η γενέτειρα της Δημοκρατίας, της Φιλοσοφίας, της Επιστήμης, του Περικλή, του Σωκράτη, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Ούτε και το γεγονός πως στην Ελληνική γλώσσα γράφτηκαν για πρώτη φορά τα Ευαγγέλια κι έγινε έτσι δυνατή η διάδοση του χριστιανισμού στον κόσμο. Αυτά είναι σημαντικά, αλλά έχουν να κάνουν με την αρχαία κληρονομιά της χώρας μας.

 

 

 

Πρωτοπόροι για πάντα

Ο ρόλος της Ελλάδας στη σύγχρονη ιστορία της Ευρώπης υπήρξε εξίσου σημαντικός και πρωτοποριακός. Τους τελευταίους δύο αιώνες η Ελλάδα υπήρξε στην πρωτοπορία της εξέλιξης της Ευρώπης, διαδραματίζοντας έναν ρόλο ενεργητικό και παραδειγματικό. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 έδειξε το δρόμο στους λαούς της υπόλοιπης Ευρώπης, πως ήταν δυνατή η απελευθέρωση από τα αναχρονιστικά κλουβιά τυραννικών αυτοκρατοριών που τότε κυριαρχούσαν στη γηραιά ήπειρο. Το κύμα του φιλελληνισμού που σάρωνε τότε την Ευρώπη δεν ήταν απλά μια συμπάθεια προς τους καταπιεσμένους Έλληνες που επαναστάτησαν, αλλά και μια συνειδητοποίηση από τους υπόλοιπους λαούς της Ευρώπης πως η Ελευθερία είναι πιο σημαντική από την Ασφάλεια και πως η Δημοκρατία θα υπερισχύσει της Τυραννίας.

Μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα όλες οι τυραννικές αυτοκρατορίες της Ευρώπης είχαν εξαφανιστεί. Αλλά όμως τη θέση τους δεν έλαβαν παντού οι δημοκρατίες. Πολλά από τα ασταθή έθνη-κράτη που εμφανίστηκαν στην Ευρώπη κυλίστηκαν στον εθνικισμό και στη δικτατορία. Το ίδιο και η Ελλάδα. Οι εθνικές εκκαθαρίσεις λόγω των πολέμων, που συνέβαιναν στα Βαλκάνια τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20^ου αιώνα, οδήγησαν σε ακραίες εκδοχές, όπως ήταν η Ελληνο-τουρκική ανταλλαγή των πληθυσμών, η πρώτη επίσημη στον κόσμο: μια απάνθρωπη «χειρουργική» αντιμετώπιση των μειονοτικών πληθυσμών για χάρη της εθνικής ομοιογένειας, την οποία στη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου θα γινόταν κανόνας στην Ευρώπη.

Στη διάρκεια του ίδιου πολέμου η Ελλάδα βρέθηκε και πάλι στην πρωτοπορία κι έγινε σύμβολο αντίστασης κατά του φασισμού και του ναζισμού. Μετά το τέλος του πολέμου η Ελλάδα βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο της ιστορίας, ως πρώτη γραμμή αυτή τη φορά στο μέτωπο του Ψυχρού Πολέμου, συμβολίζοντας μια Ευρώπη που είχε μεν αυτοκαταστραφεί αλλά ανορθώθηκε χάρη στη βοήθεια των ΗΠΑ και έπαιζε ανασχετικό ρόλο στη δυναμική επέκταση της Σοβιετικής Αυτοκρατορίας. Η πτώση της Χούντας το 1974, που έφερε την Ελλάδα στην τότε ΕΟΚ, προανήγγειλε ένα κύμα εκδημοκρατισμού στην Ευρώπη, στην αρχή στο νότιο τμήμα της (πτώση των δικτατοριών στην Ιβηρική χερσόνησο) και κατόπιν, μετά το 1989, σε ολόκληρη την Ανατολική Ευρώπη. Το γεγονός αυτό οδήγησε την Ευρωπαϊκή Ένωση να μετασχηματιστεί από μια μικρή λέσχη πλουσίων Δυτικοευρωπαϊκών χωρών σε έναν ενιαίο δημοκρατικό χώρο, με κοινή αγορά, νόμισμα και θεσμούς, που θα κάλυπτε σχεδόν ολόκληρη την ήπειρο, καθιστώντας την έτσι μια ανταγωνιστική δύναμη σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η Ελλάδα ήταν όλη αυτή την περίοδο ένα παράδειγμα μεταμόρφωσης μιας φτωχής περιφερειακής χώρας με ασταθή δημοκρατία, σε μια σχετικά πλούσια δημοκρατική χώρα του πυρήνα της Ευρώπης. Σήμερα, που η ορμή της δεκαετίας του 1990 έχει πλέον καταλαγιάσει και η οικονομική ευφορία των πρώτων χρόνων της νέας χιλιετηρίδας μεταμορφώθηκε σε μακροχρόνια οικονομική κρίση, η Ελλάδα βρέθηκε και πάλι στο επίκεντρο. Ως χώρα που έχει πληγεί περισσότερο απ’ όλες από την οικονομική κρίση και αντιμετωπίζει χρόνια το φάσμα της χρεοκοπίας, η Ελλάδα βρίσκεται και πάλι στην εμπροσθοφυλακή των εξελίξεων θέτοντας επιτακτικά το ερώτημα: Ποιο είναι το μέλλον της Ευρώπης; Αγορές ή κοινωνική συνοχή; Πολιτική ένωση ή διάλυση;