ΓΑΜΟΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΩΝ;

Άμα Θέλει η Νύφη και η… Νύφη!

Γράφει ο Αντώνης Κανάκης

Παρακολουθούσα ένα επεισόδιο της «μεγαλειώδους» σειράς Στην Εντατική, κατά τη διάρκεια του οποίου, εξελίχθηκε μια ιδιαίτερη, διαφορετική ιστορία. Όχι γιατί τα συναισθήματα των πρωταγωνιστών ήταν διαφορετικά (πώς να είναι εξάλλου, αφού όλοι οι άνθρωποι μοιραζόμαστε τους ίδιους φόβους, ανάγκες, ελπίδες) αλλά γιατί η κοινωνία, αποφάσισε προ πολλού τον διαχωρισμό, την απομόνωση, την ενοχοποίηση τέτοιων ανθρώπινων ιστοριών.

Μια γυναίκα έφτασε στην εντατική, ύστερα από ισχυρό εγκεφαλικό. Έπρεπε να παρθεί η παρακάτω απόφαση. Είτε να την αφήσουν να πεθάνει φυσικά και γαλήνια, είτε να την κρατήσουν εκβιαστικά στη ζωή με μηχανική υποστήριξη, έως ότου υποκύψει ύστερα από έντονη ταλαιπωρία. Ο νόμος προέβλεπε ότι την απόφαση δικαιούται να λάβει είτε ο σύζυγος, είτε οποιοσδήποτε άλλος συγγενής πρώτου βαθμού. Η γυναίκα είχε μόνο δύο ανθρώπους. Τον αδερφό της, με τον οποίο δεν είχαν καμία επαφή τα τελευταία δέκα χρόνια και την επί 27 χρόνια σύντροφο της ζωής της.

Δύο γυναίκες λοιπόν, που έζησαν επί 27 χρόνια ως ζευγάρι, αγάπησαν και φρόντισαν η μια την άλλη, πηγαίνοντας κόντρα στις κοινωνικές επιταγές, εισπράττοντας όλες τις δυσάρεστες συνέπειες αυτής της επιλογής.

Εικοσιεπτά χρόνια μετά, η μία συνοδεύει την άλλη στη τελευταία μάχη της ζωής της, που δυστυχώς πρόκειται με σιγουριά να χάσει. Δεν δικαιούται όμως να υποδείξει την επιλογή της συντρόφου της, σχετικά με τον τρόπο που θα επιθυμούσε να πεθάνει, όπως της την είχε εμπιστευτεί την πρώτη φορά που υπέστη ένα μικρότερης σημασίας εγκεφαλικό επεισόδιο.

Ο λόγος που δεν δικαιούται, είναι το γεγονός πως δεν είναι νόμιμα παντρεμένες. Δεν είναι νόμιμα παντρεμένες, όχι γιατί δεν το ήθελαν, αλλά γιατί ο νόμος το απαγορεύει. Έτσι λοιπόν, οι υπεύθυνοι γιατροί εντοπίζουν τηλεφωνικά τον αδερφό τής ετοιμοθάνατης γυναίκας, ο οποίος σε αντίθεση με την επιθυμία της και αρνούμενος να μιλήσει με τη σύντροφο της αδερφής του, δίνει την εντολή να την κρατήσουν με κάθε μηχανικό μέσο και για όσο αντέξει στη ζωή.

Κατά συνέπεια, η επί 27ετίας σύντροφός της, παρακολουθεί τον άνθρωπο που όλη της τη ζωή αγαπούσε και φρόντιζε, να αργοπεθαίνει με έναν φρικτό και βίαιο τρόπο που ο ίδιος δεν επιθυμούσε, ανήμπορη να κάνει το παραμικρό εξαιτίας κάποιων απάνθρωπων νόμων, που παραδόξως θεσπίστηκαν από τους ίδιους τους ανθρώπους…

Άδικοι και Απάνθρωποι Νόμοι

Νόμοι, που εκφράζουν, όχι μόνο την αποστροφή της κοινωνίας για επιλογές ανθρώπων που αφορούν αποκλειστικά την προσωπική τους ζωή, που όχι μόνο στερούν από τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια επιδόματα και άλλου είδους παρόμοιες υλικές παροχές (που δικαιούνται τα παντρεμένα ετερόφυλα ζευγάρια), που όχι μόνο τους στερούν το δικαίωμα για μια κοινωνικά φυσιολογική ζωή, αλλά τους στερούν ακόμα και τα δικαιώματα στο θάνατο. Να μη δικαιούται δηλαδή μια γυναίκα, να πάρει την απόφαση για έναν ανώδυνο και αξιοπρεπή θάνατο της συντρόφου της, μόνο και μόνο γιατί είναι του ιδίου φύλου.

Δεν είμαι ομοφυλόφιλος. Αυτό βεβαία δεν το διευκρινίζω απολογητικά. Το διευκρινίζω για να προλάβω την τυχόν απόδοση σκοπιμότητας στις απόψεις μου, από κάποιους καχύποπτους ετερόφυλους, που πιθανώς διαφωνούν με όσα γράφω.

Θέματα όπως αυτό, αποδεικνύουν πόσο πραγματικά πρωτόγονη είναι η θεωρητικά εξελιγμένη κοινωνία μας. Μακάρι η εξέλιξη στα ανθρώπινα θέματα, να ήταν ανάλογη της τεχνολογικής. Άραγε, πως μπορούμε να επιδεικνύουμε τόσο ανοιχτό μυαλό σε ότι αφορά τα άψυχα πράγματα και να είμαστε τόσο στενόμυαλοι και σκληροί σε ότι αφορά τις ψυχές των συνανθρώπων μας;

Άλλο Γάμος και Άλλο Αναπαραγωγή

Όσο δεν πιστεύω ή δεν θέλω να πιστεύω στην κακία, τόσο την συναντώ μπροστά μου. Ποια είναι αυτή η δύναμη που κάνει καλούς ανθρώπους να συμπεριφέρονται με τόση κακία προς τους συνανθρώπους τους; Πως καταφέραμε να μετατρέψουμε τις ανασφάλειες μας, τα πάθη μας, τους φόβους μας, τις επιλογές μας σε μία ανεγκέφαλη ηθική, που βίαια επιβάλουμε στους άλλους; Πως το παίζουμε Θεοί με τις ζωές των ανθρώπων; με την καρδιά και την ψυχή τους; Πως τολμάμε να υποδεικνύουμε ποιόν και πώς θα αγαπήσουν; ποιες θα είναι οι σεξουαλικές τους προτιμήσεις; Από πού πηγάζει η αλαζονεία, να θεωρούμε και να πιστεύουμε πως ο δικός μας τρόπος, οι δικές μας επιλογές είναι οι «σωστές», οι «φυσιολογικές», οι εγκεκριμένες από τον ίδιο Τον Θεό; Πιστέψτε με, κανένας Θεός δεν θα μπορούσε να διαχωρίσει κατά αυτόν τον τρόπο τους ανθρώπους, να είναι τόσο σκληρός μαζί τους, όσο είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι.

Η κοινωνία μας, λανθασμένα κατά την άποψη μου, έχει συνδέσει τον γάμο με την αναπαραγωγή. Αυτή η σύνδεση δέ, συμβαίνει σε τέτοιο βαθμό, ώστε όχι μόνο η αναπαραγωγή θεωρείτε απώτερος στόχος του γάμου, αλλά αποτελεί προϋπόθεση ο γάμος για την αναπαραγωγή! Ο γάμος όμως, κυρίαρχα είναι η ένωση δύο ΑΝΘΡΩΠΩΝ που αγαπιούνται και που επέλεξαν να ζήσουν μαζί τη ζωή τους.

Το μόνο, που έχουμε δικαίωμα να απαιτούμε από τους συνανθρώπους μας, σχετικά με τις επιλογές της προσωπικής τους ζωής, είναι αυτές να μην λειτουργούν εις βάρος κανενός άλλου.

Φανταστείτε μία κοινωνία με πλειοψηφία ομοφυλόφιλους, όπου οι ετερόφυλοι εισπράττουν χλευασμό, απαξίωση, απομόνωση, μίσος, μόνο και μόνο επειδή είναι αυτό που είναι. Ας μην κάνουμε στους άλλους ότι δεν θα θέλαμε να κάνουν σε εμάς…

Ας Ανοίξουμε Όλοι την Καρδιά και το Μυαλό μας

Ας σκεφτούν λίγο οι εκπρόσωποι της Εκκλησίας (βασικοί υπεύθυνοι της κατάστασης) με κριτήριο την αγάπη, που υποτίθεται πως εκπροσωπούν, και ας πάψουν να επιδεικνύουν και σε αυτό το θέμα, το γνωστό σκληρό και γεμάτο μίσος πρόσωπό τους. Ας σοβαρευτούν λίγο οι διάφοροι τηλεοπτικάντζαροι, οι οποίοι χρησιμοποιώντας απερίσκεπτα το πιο ισχυρό μέσο μαζικής ενημέρωσης και διαπαιδαγώγησης, φιλοξενούν και εκφράζουν ομόφοβα, γεμάτα μίσος, μηνύματα. Ας αναλάβουν τις ευθύνες τους οι πολιτικοί, που όχι μόνο δεν κάνουν τίποτα για το θέμα αυτό, αλλά ουκ ολίγες φορές κάποιοι από αυτούς, εκφράζουν επίσης ομόφοβες απόψεις, χωρίς να είναι καν αυτός ο ρόλος τους.

Τέλος ας ανοίξουμε όλοι την καρδιά και το μυαλό μας. Ας σκεφτούμε καθαρά, απαλλαγμένοι από την πολλές φορές, λανθασμένη κοινωνική εκπαίδευση που δεχθήκαμε. Ας μη μεταφέρουμε τον θυμό μας στους άλλους, δεν φταίνε αυτοί που είμαστε θυμωμένοι, εμείς φταίμε. Ας αναλογιστούμε τη δυστυχία που προκαλούμε στους συνανθρώπους μας με την συμπεριφορά μας. Ας προτάξουμε την αγάπη και όχι το μίσος, και ας μετατρέψουμε την ανεγκέφαλη, υποκριτική, απάνθρωπη στο θέμα αυτό κοινωνία μας, σε σκεπτόμενη, ειλικρινή, ανθρώπινη.

Ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΝΑΚΗΣ είναι δημιουργός και παρουσιαστής μιας σειράς πετυχημένων σατυρικών εκπομπών στην τηλεόραση, αλλά το πάθος του παραμένει το ραδιόφωνο και η μουσική.

Δεν είμαι ομοφυλόφιλος. Αυτό βεβαία δεν το διευκρινίζω απολογητικά. Το διευκρινίζω για να προλάβω την τυχόν απόδοση σκοπιμότητας στις απόψεις μου, από κάποιους καχύποπτους ετερόφυλους, που πιθανώς διαφωνούν με όσα γράφω.

Το μόνο, που έχουμε δικαίωμα να απαιτούμε από τους συνανθρώπους μας, σχετικά με τις επιλογές της προσωπικής τους ζωής, είναι αυτές να μη λειτουργούν εις βάρος κανενός άλλου.

Από πού πηγάζει η αλαζονεία, να θεωρούμε και να πιστεύουμε πως ο δικός μας τρόπος, οι δικές μας επιλογές είναι οι «σωστές», οι «φυσιολογικές», οι εγκεκριμένες από τον ίδιο Τον Θεό;

Ecce Homo, Ecce Mundus: Ο «Δαιμονισμένος» Άνθρωπος

Ο «Δαιμονισμένος» Άνθρωπος

Τι Πάει Στραβά στους Σύγχρονους Ανθρώπους;

Ecce Homo, Ecce Mundus…

Όλα όσα πιστεύετε είναι, κατά πάσα πιθανότητα, ψέματα… Το Σύμπαν είναι ένα μυστηριώδες, σκοτεινό, και εντελώς τρομακτικό μέρος…

Ρ. Ση – Α. Γουίλσον

Γράφει ο Δημήτρης Χορόσκελης

Από αρχαιοτάτων χρόνων, πολλοί φιλόσοφοι μίλησαν για την περίφημη λογική ικανότητα του ανθρώπου, ενθρονίζοντάς τον έτσι στην κορυφή των έμβιων όντων, με τον αυτάρεσκα τιμητικό τίτλο του homo sapiens. Δεδομένου όμως ότι ολόκληρη η Ιστορία της Ανθρωπότητας είναι ουσιαστικά η Ιστορία του Παραλόγου, αυτός ο ισχυρισμός βρήκε και ισάριθμους αντιπάλους, που αντέτειναν ότι αυτή η κατ’ εξοχήν ανθρώπινη ιδιότητα δεν έχει αναδυθεί ακόμη στο είδος μας, ότι ο Άνθρωπος είναι μια μελλοντική δυνατότητα που ίσως επιτευχθεί, ίσως και όχι. Αναρίθμητα είναι τα επιχειρήματα που συνηγορούν υπέρ της δεύτερης εκδοχής, ας δούμε μερικά μόνο από τα πολλά που υπάρχουν, κάνοντας μια ίσως ετερόκλητη αλλά παράλληλα χαρακτηριστική σταχυολόγηση του… homo demens!

Το Τριπλό Βασικό Πρόβλημα

Στις μέρες μας, η ανθρωπότητα βρίσκεται σε μια άκρως κρίσιμη ιστορική καμπή: ή θα στραφεί προς μια ορθολογική διαχείριση των κύριων προβλημάτων της και θα επιβιώσει, ή θα αφανιστεί, περνώντας στη Ιστορία ως το πρώτο (λογικό!) είδος που αυτοκαταστράφηκε. Συνοψίζοντας τα επί μέρους σημερινά προβλήματα της ανθρωπότητας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι τα εξής τρία.

Η αλματώδης αύξηση του πληθυσμού: Υπολογίζεται ότι στην εποχή του Χριστού ήμασταν 200 εκατομμύρια, το 1800 φτάσαμε το 1 δισεκατομμύριο, σήμερα είμαστε 6,5 δισεκατομμύρια, και σύντομα θα φτάσουμε τα 10! Και όμως, όχι μόνο δεν ακούγονται επιχειρήματα για προσπάθειες συγκράτησης αυτής της γεωμετρικής πληθυσμιακής έκρηξης, αλλά το αντίθετο: στις χώρες του Τρίτου Κόσμου υπάρχει υπεργεννητικότητα, στις ανεπτυγμένες χώρες οι ειδικοί παραπονιούνται για υπογεννητικότητα, η Κίνα του 1,3 δισεκατομμυρίου αποφάσισε να αφήσει πλέον ελεύθερες τις μέχρι σήμερα ελεγχόμενες γεννήσεις, κλπ., κλπ! Όλα γίνονται σαν να μην αντιλαμβάνεται κανείς ότι οι δυνατότητες του πλανήτη είναι περιορισμένες, ότι δεν μπορεί να συντηρήσει έναν άπειρο αριθμό ανθρώπινων τρωκτικών, που την ροκανίζουν και την απομυζούν καθημερινά, και μάλιστα με έναν εντελώς ανεξέλεγκτο και ανορθολογικό τρόπο! Πολλές ταινίες Επιστημονικής Φαντασίας περιγράφουν (μάταια!) καταστάσεις οι οποίες θα είναι σύντομα καθημερινή πραγματικότητα!

Η αυτοματοποίηση της παραγωγής: Σήμερα, η αυτοματοποίηση της παραγωγής αγαθών έχει φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα. Υπάρχουν αχανή εργοστάσια που λειτουργούν εξ ολοκλήρου με ρομπότ και με τη συμμετοχή ελάχιστων ανθρώπων. Κι ενώ η τεράστια αύξηση του πληθυσμού απαιτεί συνεχώς νέες θέσεις εργασίας, οι ήδη υπάρχουσες μειώνονται καθημερινά. Ολοένα και περισσότερες μηχανές αντικαθιστούν ολοένα και περισσότερους ανθρώπους, καταδικάζοντάς τους στην ανεργία και στην ανέχεια, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για βίαιες κοινωνικές εκρήξεις. Το σκεπτικό των ιδιοκτητών των μέσων παραγωγής ότι με την αυτοματοποίηση μειώνεται το κόστος παραγωγής και η ανταγωνιστικότητά τους, έχει τον εξής απλό αντίλογο: ποιος θα μπορεί να αγοράσει αυτά τα (έστω) πάμφθηνα προϊόντα τους, όταν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού θα βρίσκεται σε κατάσταση έσχατης ένδειας, λόγω της αυξανόμενης ανεργίας;! Είναι δυνατόν να αγνοούν τον απλό οικονομικό κανόνα που λέει ότι οι εργαζόμενοι είναι ταυτόχρονα και οι καταναλωτές που στηρίζουν το σύστημα;! Είναι δυνατόν να παραμείνουν καταναλωτές άνθρωποι που δεν έχουν εργασία και μέσα επιβίωσης;! Με ποιον μαγικό τρόπο θα γίνει αυτό;!

Η κατασπατάληση των φυσικών πόρων και η περιβαλλοντική καταστροφή: Το τρίτο βασικό πρόβλημα είναι επακόλουθο των προηγούμενων δύο. Το ένα σκέλος έχει σχέση με την κατασπατάληση των φυσικών πόρων που προϋποθέτει το σύστημα της μαζικής παραγωγής και κατανάλωσης αγαθών. Οι φυσικοί πόροι της Γης δεν είναι ανεξάντλητοι, και αυτό που κάνει το πρόβλημα πιο έντονο είναι ότι η ανακύκλωση πρώτων υλών (μέταλλο, χαρτί, γυαλί, πλαστικό) άρχισε να εφαρμόζεται μόλις πρόσφατα, ενώ η χρήση εναλλακτικών φυσικών μορφών παραγωγής ενέργειας (ηλιακή, αιολική, κ.ά.) βρίσκεται ακόμη σε εμβρυακή μορφή. Το άλλο πρόβλημα είναι η περιβαλλοντική καταστροφή, που οφείλεται στην αλματώδη αύξηση του πληθυσμού και στην ανορθολογικότητα του υπάρχοντος οικονομικού και κοινωνικού μοντέλου οργάνωσης. Οι εταιρείες καταστρέφουν το περιβάλλον επειδή η προστασία του έχει οικονομικές επιπτώσεις στα κέρδη τους (στις συνόδους κορυφής για το περιβάλλον ακούγεται – εμμέσως πλην σαφώς – το εξωφρενικό επιχείρημα ότι «η σωτηρία του πλανήτη έχει μεγάλο οικονομικό κόστος»!). Παράλληλα, οι ορδές των φτωχών και των ανέργων κάνουν το ίδιο για επιβιώσουν: αποδασώνουν περιοχές, σκοτώνουν προστατευόμενα είδη για να τραφούν, τα αιχμαλωτίζουν και τα πωλούν, ζωντανά ή ταριχευμένα, σε λαθρεμπόρους για μερικά δολάρια! Η διαστροφή και η παράνοια των (προσωρινά) πλούσιων και χορτάτων Δυτικών έφτασε σε πρωτοφανή επίπεδα: αγοράζουν πανάκριβα σπάνια και απειλούμενα είδη, δέχονται να θανατώνονται οι τελευταίοι γορίλες της Αφρικής, για να χρησιμοποιούν τα χέρια τους ως αναμνηστικά σταχτοδοχεία από τις διακοπές τους στη Μαύρη Ήπειρο, κλπ., κλπ.! (Όχι ότι και οι Ανατολικοί είναι καλύτεροι: οι Κινέζοι – εκτός του ότι τρώνε τα πάντα από την πανίδα του πλανήτη! – πληρώνουν χρυσή τη σκόνη από κέρατο ρινόκερου, επειδή πιστεύουν ότι μπορεί να τους ξαναδώσει τη χαμένη τους στύση!). Ο συνταγματάρχης Κουρτς ψελλίζει απεγνωσμένα, στην Καρδιά του σκότους–Αποκάλυψη Τώρα των Τζόζεφ Κόνραντ-Φράνσις Φορντ Κόπολα: «Η φρίκη!… Η φρίκη!…».

Η Εποχή του Αναλώσιμου και του Περιττού

Τα ξυραφάκια μιας χρήσεως ξεκίνησαν με μία λάμα και έφτασαν αισίως στις πέντε! Τα δύο-τρία αρχικά είδη γιαουρτιών έφτασαν τις δεκάδες, με ποικιλία πρόσθετων συστατικών, από τροπικά φρούτα μέχρι μαστίχα Χίου! Το γνωστό γάργαρο νερό κυκλοφορεί σε εμφιαλωμένες εκδοχές του με διάφορα αρώματα! Δεκάδες συσκευών απευθύνονται στη μείωση του κόπου και του χρόνου που απαιτούν καθημερινές οικιακές εργασίες! Αυτό είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό της εποχής μας: η ανάδυση της κυριαρχίας του αναλώσιμου και του περιττού. Οποιοσδήποτε λογικός άνθρωπος καθίσει και σκεφτεί τι θα έπαιρνε, ως είδη πρώτης ανάγκης, από τον εξοπλισμό του σπιτιού του, σε περίπτωση έκτακτης αποχώρησης, θα έμενε έκπληκτος. Τα περισσότερα από τα αντικείμενα και τα προϊόντα που μας περιβάλλουν είναι στην ουσία περιττά, απλά στηρίζουν ένα οικονομικό σύστημα το οποίο βασίζεται στη δημιουργία συνεχώς νέων καταναλωτικών αναγκών, με σκοπό να εμποδίσει την κατάρρευσή του. Στο ίδιο σκεπτικό βασίζεται και η έννοια του αναλώσιμου: δεν συμφέρει πλέον οικονομικά η επιδιόρθωση κάποιας συσκευής ή άλλων συστατικών του οικιακού εξοπλισμού, των ενδυμάτων, των υποδημάτων, κλπ., συμφέρει η αντικατάστασή τους. Αυτό, αυτομάτως μετατρέπει τα περισσότερα προϊόντα (που παλαιότερα επιδιορθώνονταν ξανά και ξανά, μέχρι να αντικατασταθούν οριστικά) σε είδη μιας χρήσης. Όσοι έχουν, λοιπόν, μια αντικαταναλωτική προσωπική νοοτροπία και είναι περήφανοι γι’ αυτήν, ας σκεφτούν ότι στην ουσία υπονομεύουν το σύστημα, το οποίο, αν αντιμετώπιζε μια παρόμοια μαζική «απειλή», θα κατέρρεε μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα. Η (αν)ισορροπία του μεταβιομηχανικού καπιταλισμού είναι παρόμοια με εκείνη του ποδηλάτη: αν σταματήσει να κάνει πηδάλι σύντομα θα πέσει κάτω!

Η Μάστιγα των Μεσαζόντων και των Εμπόρων

Προσωπικά, πιστεύω ότι μια από τις μεγαλύτερες μάστιγες της ανθρωπότητας, από αρχαιοτάτων χρόνων, είναι οι κάθε είδους έμποροι και μεσάζοντες, οι οποίοι ζουν από την εκμετάλλευση του προϊόντος της εργασίας των παραγωγικών ανθρώπων. «Δουλειά» του μεσάζοντος είναι να αγοράσει, όσο πιο φθηνά γίνεται, κάποιο προϊόν εργασίας, και στη συνέχεια να το πουλήσει όσο πιο ακριβά μπορεί! Στην ουσία δηλαδή πρόκειται για κοινωνικά παράσιτα που ζουν από τον κόπο και τον ιδρώτα των άλλων! Και αν το ποσοστό κέρδους τους κυμαινόταν σε λογικά επίπεδα, το κακό θα ήταν μικρό. Τις περισσότερες φορές όμως είναι εξαιρετικά υψηλό, εξακοντίζοντας στα ύψη την τελική τιμή του προϊόντος. Η πιο πρόσφατη μετεξέλιξη αυτού του απερίγραπτου είδους είναι το χρματοοικονομικό κεφάλαιο, το οποίο χρησιμοποιεί τα χρηματιστηριακά παιχνίδια για να αποκομίζει τεράστια κέρδη, επηρεάζοντας αρνητικά τις οικονομίες ολόκληρων κρατών. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι η αλματώδης αύξηση της τιμής του πετρελαίου, η οποία δεν οφείλεται τόσο στην έλλειψη ή σε άλλες αιτίες, αλλά κυρίως στα κερδοσκοπικά παιχνίδια του χρηματοοικονομικού κεφαλαίου (όπως δήλωσε και ο ίδιος ο Υπουργός του ΟΠΕΚ). Το πιο εξωφρενικό είναι ότι, ενώ η αλματώδης αύξηση της τιμής αυτής της βασικής πρώτης ύλης κινδυνεύει να τινάξει την παγκόσμια οικονομία στον αέρα, οι αρμόδιες κυβερνήσεις αρνούνται να πάρουν μέτρα προστασίας επειδή, λένε, «αυτό θα ήταν ενάντια στις αρχές της ελεύθερης οικονομίας»! Με τον ίδιο τρόπο εξηγείται και η μεγάλη πρόσφατη αύξηση της τιμής πολλών βασικών τροφίμων, που έγιναν, από είδη πρώτης ανάγκης, αντικείμενο χρηματοοικονομικής κερδοσκοπίας! Αυτό είναι και το αποκορύφωμα της απληστίας και της παράνοιας της τάξης των αντιπαραγωγικών μεσαζόντων: για να διασφαλίσουν τα ιλιγγιώδη κέρδη τους, προκαλούν τεράστια προβλήματα σε δισεκατομμύρια ανθρώπων! Το βασικό ερώτημα αν οι κολοσσιαίες περιουσίες τους θα τους επιτρέψουν να επιβιώσουν, όταν ολόκληρη η Γη θα έχει μετατραπεί σε άγονη έρημο, δεν φαίνεται να τους απασχολεί καθόλου!

Η πιο αισχρή μορφή αυτού του είδους εκμετάλλευσης είναι εκείνη που ασκούν οι διάφοροι αυτόκλητοι «επίγειοι εκπρόσωποι του Θεού», τα ποικίλα Εκκλησιαστικά Ιερατεία. Με δικαιολογία τη μεσολάβησή τους ανάμεσα στους πιστούς και τον Θεό (λες και η επικοινωνία με το Υπέρτατο Ον χρειάζεται μεσολαβητές!), ζουν μια άοκνη, παρασιτική, και συχνά γεμάτη χλιδή ζωή, η οποία στην ουσία βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τα ίδια τα διδάγματα των Ιερών Βιβλίων στα οποία στηρίζουν την εξουσία τους! Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία: Καλοθρεμμένοι, χρυσοποίκιλτοι, και αλαζονικοί ποιμενάρχες, με επαύλεις, με λιμουζίνες, με καταθέσεις σε τράπεζες, με (συχνά) διεστραμμένη σεξουαλική ζωή, κηρύττουν ανερυθρίαστα την ταπεινότητα, την αρετή της πενίας και τη διαφθορά του πλούτου, την αγνότητα, την πνευματικότητα, επισείοντας μεταθανάτιες τιμωρίες σε όσους τους αμφισβητούν, και πουλώντας φρούδες ελπίδες παραδείσιας σωτηρίας σε όσους τους πιστεύουν! Αυτή είναι και η χειρότερη από όλες τις μορφές ανθρώπινης εκμετάλλευσης, εκείνη του φόβου του θανάτου και του επέκεινα.

Διαφορετικότητα Εναντίον Διαφορετικότητας

Από αρχαιοτάτων χρόνων, ο άνθρωπος διακρίνεται από την κυρίαρχη επιθυμία του να ανήκει σε κάποιον χώρο (φυλετικά, θρησκευτικά, ιδεολογικά) και παράλληλα να αντιπαρατίθεται με ανθρώπους που βρίσκονται σε διαφορετικούς αντίστοιχους χώρους. Κι ενώ θεωρεί φυσιολογικό και αυτονόητο αυτό το προσωπικό ανήκειν και είναι περήφανος γι’ αυτό, ταυτόχρονα το αρνείται σε όλους τους συνανθρώπους του, θέλει να τους επιβάλλει την προσωπική του κοσμοθεώρηση, κι αν δεν το καταφέρει να τους εξαφανίσει –αν είναι δυνατόν– από προσώπου γης! Ενώ δηλαδή υπερασπίζεται λυσσαλέα το ατομικό του δικαίωμα στη διαφορετικότητα, παράλληλα το αρνείται στους υπόλοιπους συνανθρώπους του! Και όταν παρόμοιες λογικές συνδέονται με κάποια συγκεκριμένα συμφέροντα είναι –εν μέρει– κατανοητές. Συχνά όμως έχουν σχέση με αφηρημένα και αναπόδεικτα πράγματα, όπως οι θρησκευτικές πεποιθήσεις. Ενώ δεν υπάρχουν συγκεκριμένες και χειροπιαστές αποδείξεις για την ίδια την ύπαρξη του Θεού, οι άνθρωποι συγκρούονται αιματηρά, εδώ και χιλιετίες, για το ποιος Θεός ποιας θρησκείας είναι ο μοναδικός και αληθινός, για το τι πραγματικά είπε, κλπ.! Και όχι μόνο αυτό: οι αιματηρές αντιπαραθέσεις επεκτείνονται και σε παιδιαρώδη και ανούσια θέματα, όπως οι ποδοσφαιρικές διαφορές! Το μεγάλο ερώτημα είναι λοιπόν το εξής: γιατί οι άνθρωποι ψάχνουν πάντα αυτά που τους χωρίζουν και ποτέ αυτά που τους ενώνουν! Οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι κάθε πιθανή απάντηση χάνεται στα ερέβη του ανεξήγητου!

Η Αορατότητα του Αυτονόητου

Τελευταία αρχίζει να γίνεται αποδεκτή η ιδέα ότι το κοσμοείδωλο που έχουμε για την πραγματικότητα δεν είναι σταθερό και αμετάβλητο, διαφέρει από λαό σε λαό, από εποχή σε εποχή, ότι είναι ένας συνδυασμός θρησκευτικών πεποιθήσεων, ηθών και εθίμων, επιστημονικών ανακαλύψεων, κυρίαρχης ιδεολογίας, κλπ. Θα μπορούσαμε να ονομάσουμε αυτό το εκάστοτε κυρίαρχο κοσμοείδωλο «Συναινετική Πραγματικότητα». Συχνά οι φορείς νέων ιδεών, ενώ αρχικά πολεμούνται λυσσαλέα από τους εκπροσώπους αυτής της εικονικής πραγματικότητας, στη συνέχεια οι απόψεις τους ενσωματώνονται σταδιακά στο κυρίαρχο κοσμοείδωλο, γίνονται πλέον αναπόσπαστο μέρος του. Έναν πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτή τη Συναινετική Πραγματικότητα παίζουν σήμερα και τα Μ.Μ.Ε., σε σημείο μάλιστα που το μόνο επιχείρημα αληθοφάνειας ή μη ενός γεγονότος είναι η φράση: «Μα το είδα στην τηλεόραση»! Το κυρίαρχο αυτό κοσμοείδωλο είναι τόσο ισχυρό, σε σημείο που να ωθεί τους συμμετέχοντες να απορρίπτουν ακόμη και στοιχεία προφανή και αδιαμφισβήτητα, απλά και μόνο επειδή δεν συμφωνούν με αυτό! Παρ’ όλο που «συχνά η αλήθεια βρίσκεται σε κοινή θέα» (Άλντους Χάξλεϋ), ελάχιστοι άνθρωποι τη διακρίνουν, και όσοι τη βλέπουν και την κοινοποιούν, αντιμετωπίζονται από τους υπόλοιπους σαν τρελοί!

Ας εξετάσουμε ένα παράδειγμα από την πρόσφατη Ιστορία, το περίφημο τρομοκρατικό χτύπημα της 11^ης Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη. Ύστερα από την πρώτη έκπληξη και την κατακραυγή, και τη γνωστή επίσημη εξήγηση της κυβέρνησης των Η.Π.Α., κάποιοι οξυδερκείς και υποψιασμένοι άνθρωποι άρχισαν να αμφισβητούν την κυβερνητική εκδοχή, προβάλλοντας σωρεία επιχειρημάτων: 1) Πώς συνέβη σεσημασμένοι Ισλαμιστές να κυκλοφορούν ανενόχλητοι επί μήνες στη χώρα, παρακολουθώντας μάλιστα μαθήματα αεροπλοήγησης; Πώς κατάφεραν να περάσουν, παρ’ όλους τους εξονυχιστικούς ελέγχους που υπάρχουν στα αμερικανικά αεροδρόμια, τα όπλα που τους επέτρεψαν να κάνουν την τετραπλή αεροπειρατεία; 2) Γιατί αγνοήθηκε από την αμερικανική κυβέρνηση η προειδοποίηση των μυστικών υπηρεσιών ότι κάποιο μεγάλο χτύπημα επρόκειτο να γίνει στις αρχές Σεπτεμβρίου; 3) Πώς γίνεται ουρανοξύστες, που κατασκευάστηκαν για να αντέχουν σε ισχυρές προσκρούσεις και σε υψηλές θερμοκρασίες, να καταρρεύσουν, μάλιστα μέσα σε ελάχιστο χρόνο (σε 1.13΄ ο πρώτος και σε 1.25΄ ο δεύτερος), από πτώση αεροπλάνων και πυρκαγιές στους τελευταίους πάνω ορόφους τους; 4) Πώς εξηγείται όχι μια σταδιακή αποκόλληση και πτώση τμημάτων τους αλλά μια απότομη και κάθετη κατάρρευση, που συμβαίνει μόνο στην περίπτωση κατεδαφίσεων με ελεγχόμενη έκρηξη; (Η ανάλυση των βίντεο δείχνει μάλιστα ξεκάθαρα και τις λάμψεις από τις πυροδοτήσεις των εκρηκτικών μηχανισμών, λίγο πριν από την κατάρρευση). 5) Πώς κατέρρευσε ένα διπλανό στους πύργους κτήριο, το οποίο δεν χτυπήθηκε από αεροπλάνο και είχε πιάσει απλά φωτιά στους δύο-τρεις πάνω ορόφους του; 6) Γιατί δεν απαντήθηκε το ερώτημα τι έκαναν στα συγκεκριμένα κτήρια κάποια μυστηριώδη συνεργεία «υπαλλήλων πυρασφάλειας», μερικές μέρες πριν από το χτύπημα, σε ώρες και μέρες που οι εργαζόμενοι απουσίαζαν;7) Και τα πιο οφθαλμοφανή και εξωφρενικά: πώς είναι δυνατόν να έπεσε ένα ολόκληρο Μπόινγκ στο Πεντάγωνο και στη συνέχεια να εξαϋλώθηκε, να μην έμεινε ούτε το παραμικρό ίχνος από αυτό;! Πώς είναι δυνατόν, από εκείνη την πύρινη κόλαση, να διασώθηκε το διαβατήριο ενός από τους τρομοκράτες, που φανέρωσε και την ταυτότητα των δραστών;! Επί πλέον, αν κάνει κάποιος μια ιστορική αναδρομή, θα δει ότι υπάρχουν παρόμοια περιστατικά προβοκάτσιας στην αμερικανική ιστορία:

Η (αυτο)ανατίναξη ενός αμερικανικού πλοίου στον Παναμά, που έδωσε τη δικαιολογία στην κυβέρνηση των Η.Π.Α. για τον πόλεμο εναντίον της Ισπανίας, στα τέλη του 19^ου αιώνα. Η αποστολή του υπερωκεανίου Λουζιτάνια (με 2.000 επιβάτες) σε περιοχή όπου δρούσαν γερμανικά υποβρύχια και ο τορπιλισμός του, τους έδωσε την αιτία για τη συμμετοχή τους στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το εν γνώσει τους ιαπωνικό χτύπημα στο Περλ Χάρμπορ, που τους έδωσε το απαραίτητο πρόσχημα για την είσοδό τους στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο! Άρα, όλα δείχνουν ότι και το χτύπημα της 11^ης Σεπτεμβρίου ενορχηστρώθηκε από κάποια ανώτερα και σκοτεινά κέντρα εξουσίας των Η.Π.Α., με σκοπό το τελικό στάδιο επέκτασης της Αμερικανικής Αυτοκρατορίας σε ολόκληρο τον πλανήτη, με το πρόσχημα της πάταξης της τρομοκρατίας! Παρ’ όλα αυτά τα πασιφανή και συγκλονιστικά επιχειρήματα, το 99% των ανθρώπων στον πλανήτη πιστεύει ακράδαντα την επίσημη εκδοχή της αμερικανικής κυβέρνησης: ότι το χτύπημα το έκαναν κάποιοι φανατικοί Ισλαμιστές, κρυμμένοι σε δύσβατες ορεινές σπηλιές, υπό την αποκλειστική καθοδήγηση του αρχιτρομοκράτη Οσάμα Μπιν Λάντεν (ο οποίος, μυστηριωδώς, επτά χρόνια αργότερα διαφεύγει ακόμη τη σύλληψη, παρ’ όλη τη διαστημική υπερτεχνολογία και το πλανητικό υπερδίκτυο πληροφοριών των Αμερικανών)!

Ιδεολογικές Αγκυλώσεις

Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό ον που δεν διδάσκεται από τα λάθη του. Από καταβολής ανθρώπου έχει δοκιμαστεί μια πληθώρα οικονομικών και κοινωνικών συστημάτων οργάνωσης που απέτυχαν όλα τους (με εξαίρεση τον πρωτόγονο κομμουνισμό, που αφορούσε μικρές και με δεσμούς συγγένειας ανθρώπινες ομάδες). Κι ενώ αυτό αποδεικνύει περίτρανα ότι το βασικό πρόβλημα δεν είναι ο τρόπος δόμησης της οικονομίας και της κοινωνίας, αλλά τα δομικά υλικά, δηλαδή οι άνθρωποι, ορισμένοι πιστεύουν ότι αν αλλάξει ριζικά αυτός ο τρόπος οργάνωσης, τότε θα αλλάξουν ηθικά και οι άνθρωποι, θα γίνουν καλύτεροι! Αυτό πρεσβεύει η ιδεολογική παντοδυναμία του Επίγειου Παραδείσου της μαρξιστικής Αριστεράς, που κυριαρχεί παγκοσμίως τα τελευταία εκατόν πενήντα χρόνια. Και αυτό παρ’ όλο που τα καθεστώτα εκείνα απέτυχαν, τόσο στη σκληρή τους μορφή (κομμουνισμός) όσο και στην ήπια (σοσιαλδημοκρατία), παρ’ όλα τα εκατομμύρια νεκρά ανθρώπινα πειραματόζωα! Στην πρώτη περίπτωση η βασική αιτία ήταν ότι οι αυταρχικές κομμουνιστικές ελίτ, που βρίσκονταν στην εξουσία, λειτουργούσαν με γνώμονα το δικό τους συμφέρον και όχι εκείνο του κοινωνικού συνόλου (το γνωστό διαχρονικό πρόβλημα κάθε μορφής εξουσίας). Στη δεύτερη περίπτωση, το Κράτος Πρόνοιας, που εφαρμόστηκε για λίγο σε ορισμένες πλούσιες χώρες (Σκανδιναβία, Γερμανία), αποδείχτηκε ότι είχε μεγάλο οικονομικό κόστος, το οποίο δεν ήταν διατεθειμένοι να πληρώσουν οι πλούσιοι κεφαλαιοκράτες. Το κεφάλαιο έχει την κακή συνήθεια, όταν προσπαθούν να το ελέγξουν και να το φορολογήσουν υπέρ το δέον, να μεταναστεύει προς πιο εύκρατα οικονομικά κλίματα! Άρα, ουσιαστικά η μόνη πιθανότητα επιτυχίας είναι να γίνει μια προσπάθεια εφαρμογής του σοσιαλισμού ταυτόχρονα σε ολόκληρο τον πλανήτη, πράγμα φύσει αδύνατον! Αυτή η αριστερή ισοπεδωτική εμμονή αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες ιδεολογικές αγκυλώσεις της εποχής μας, η οποία, συν τοις άλλοις, είναι και αντιδιαλεκτική, δεν λαμβάνει υπ’ όψιν της τα διδάγματα της Ιστορίας! Ο καπιταλισμός αποδείχτηκε πολύ πιο… διαλεκτικός: προσαρμόζεται συνεχώς, γι’ αυτό και επιβιώνει ακόμη!

Ας πάρουμε ένα συγκεκριμένο φανταστικό παράδειγμα στη χώρα μας: την εκλογική νίκη και την άνοδο στην κυβέρνηση κάποιου από τα δύο κόμματα της Αριστεράς (Κ.Κ.Ε. ή ΣΥ.ΡΙΖ.Α). Τα πρώτα πράγματα που θα κάνουν θα είναι να κρατικοποιήσουν ένα κομμάτι της οικονομίας, και να αυξήσουν τη φορολόγηση των υπόλοιπων ιδιωτικών επιχειρήσεων. Αυτό, σε μια άκρως ανταγωνιστική και φιλελεύθερη παγκόσμια οικονομία, θα είναι καταστροφικό: οι κρατικές επιχειρήσεις (που θα λειτουργούν όχι με οικονομικά αλλά με κοινωνικά κριτήρια) σύντομα θα γίνουν ελλειμματικές, και το ιδιωτικό κεφάλαιο θα μεταναστεύσει σε χώρες με πιο ευνοϊκές συνθήκες (όπως το κάνει ήδη), με κατάληξη την πλήρη αποβιομηχάνιση της χώρας. Το επιχείρημα της ύπαρξης αριστερών κυβερνήσεων στη Λατινική Αμερική δεν είναι συγκρίσιμο, επειδή οι χώρες αυτές έχουν μια ειδοποιό διαφορά: τον φυσικό τους πλούτο (πετρέλαιο, πρώτες ύλες). (Παρένθεση: να υποθέσω ότι με αυτή την αλλαγή της κυβέρνησης θα αλλάξει και η νοοτροπία του ελληνικού λαού, που οι έρευνες τον χαρακτηρίζουν ως τον πιο διεφθαρμένο στην Ευρωπαϊκή Ένωση;!). Επίσης, είναι εξ ίσου πιθανό (στο όνομα του «διεθνισμού» και της «εργατικής αλληλεγγύης») να ανοίξουν τα σύνορα στους κάθε είδους και κάθε εθνικότητας οικονομικούς μετανάστες, εκτινάσσοντας έτσι την ανεργία και την εγκληματικότητα στα ύψη. Το δεύτερο πράγμα που θα κάνουν θα είναι να προσπαθήσουν να φύγουν από την κηδεμονία της Ε.Ε και των Η.Π.Α, να στραφούν προς την άλλη μεγάλη δύναμη, τη Ρωσία. Αυτό θα δημιουργήσει τις ανάλογες αντιδράσεις: πιθανό πάγωμα της οικονομικής βοήθειας από την Ε.Ε. και πολιτική απομόνωση, δημιουργία διαφόρων μορφών σοβαρότατων προβλημάτων από την Αμερικανική Αυτοκρατορία (ανακίνηση δημιουργίας Μακεδονικού κράτους με τμήμα και της Βορείου Ελλάδος, κοσοβοποίηση της μουσουλμανικής Θράκης, θέμα μειονοτήτων, υποστήριξη της τουρκικής επιθετικότητας και επεκτατικότητας, κλπ.). Και αναρωτιέται εύλογα κανείς: τα κόμματα αυτά, οι έμπειροι ηγέτες και οι οπαδοί τους, που προτείνουν παρόμοιες πολιτικές, δεν βλέπουν ότι θα οδηγούσαν ουσιαστικά σε αδιέξοδο, σε μια γενικότερη χειροτέρευση της κατάστασης της χώρας;!

Επί πλέον, γιατί η Αριστερά έχει οικειοποιηθεί, εδώ και χρόνια, τους κοινωνικούς αγώνες, σε σημείο που να μην νοείται ότι μπορεί να είναι κάποιος προοδευτικός δίχως να είναι αριστερός; Οι αγώνες για ελευθερία, ισότητα ευκαιριών, και κοινωνική δικαιοσύνη αποτελούν μόνιμο ανθρώπινο αίτημα, υπήρχαν πριν από τον Μαρξ, και θα υπάρχουν όταν ο μαρξισμός θα αποτελεί μακρινό παρελθόν για την ανθρωπότητα. Επί πλέον, πότε θα αντιληφθούμε ότι δεν κάνουν τα συστήματα τους ανθρώπους, αλλά οι άνθρωποι τα συστήματα; Ακόμη και στον κακό καπιταλισμό, αν ο κάθε άνθρωπος λειτουργούσε σωστά και έντιμα, το σύστημα θα ήταν τέλειο. Δυστυχώς, ιστορικά, αποδείχτηκε ότι οι άνθρωποι δεν αλλάζουν με το ζόρι, σε αυτό απέτυχαν τόσο ο Χριστός όσο και ο Μαρξ. Εξ άλλου, οι επαναστάσεις είναι βίαιες εκρήξεις συλλογικού θυμού και απόγνωσης, και ως τέτοιες εμπεριέχουν τα στοιχεία της εκδίκησης, της εξ ίσου παράλογης λύσης στο πρόβλημα μιας παράλογης κοινωνικής πραγματικότητας. (Π.χ., εφ’ όσον το πρόβλημα είναι η ιδιοκτησία και οι κοινωνικές τάξεις, καταργούμε και τα δύο, λέει ο μαρξισμός! – Εγώ θα το πάω ακόμη πιο μακριά, σύντροφοι: προτείνω να καταργήσουμε το θεμελιώδες πρόβλημα, τον… άνθρωπο!). Το βασικό ζητούμενο, λοιπόν, είναι η διαύγεια πνεύματος, η διαρκής κριτική και αυτοκριτική («ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω»), και οι συνεχείς αγώνες για το (δυστυχώς όχι και τόσο!) αυτονόητο: μια ελεύθερη, δίκαιη, και ανθρώπινη κοινωνία. Η μόνη εφικτή λύση στα κοινωνικά προβλήματα είναι οι συνεχείς βελτιωτικές μεταρρυθμίσεις του υπάρχοντος συστήματος. Όλα τα άλλα είναι απλοί ευσεβείς πόθοι και μάταιες ιδεολογικές ασκήσεις επί χάρτου, όπως απέδειξε και η Ιστορία. Ο Κόσμος είναι κάτι πολύ μεγάλο και πολύπλοκο, για να χωρέσει στις διάφορες σωτηριολογικές θεωρίες των εκάστοτε δυσαρεστημένων!…

Το Ιδανικό Πολίτευμα της Δημοκρατίας

Εδώ και αιώνες, και κυρίως ύστερα από το τέλος των ευρωπαϊκών απολυταρχιών, επικρατεί και στηρίζεται συνεχώς η εντύπωση ότι ζούμε στο ιδανικότερο δυνατό πολίτευμα, στην Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Αυτή η ιδέα είναι ένα θέσφατο, που δεν ανέχεται ατιμωρητί την παραμικρή αντίρρηση. Είναι όμως όντως έτσι; Ας εξετάσουμε τα δύο βασικά ερωτήματα που προκύπτουν: αν η Δημοκρατία είναι πράγματι το καλύτερο πολίτευμα και αν είναι στ’ αλήθεια ένα πολίτευμα δημοκρατικό!…

Στη γνωστή ταινία του Όλιβερ Στόουν, με θέμα τη ζωή του Νίξον, ακούγεται η φράση «Δημοκρατία είναι όταν ο γιος ενός μπακάλη γίνεται Πρόεδρος της χώρας». Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι εδώ πρόκειται για μια ταχυδακτυλουργική σοφιστεία: το βασικό θέμα δεν είναι η καταγωγή του αρχηγού ενός κράτους, αλλά το κατά πόσο ικανός είναι για την καίρια θέση που κατέχει. Η ελευθερία του εκλέγειν και εκλέγεσθαι είναι ο βασικότερος και ανθεκτικότερος δημοκρατικός μύθος. Δεν φαίνεται να απασχολεί κανέναν το γεγονός ότι ένα άτομο με χρήματα και κοινωνική επιρροή ή με υπέρμετρη φιλοδοξία και ρητορική ευφράδεια (ή με όλα αυτά μαζί) μπορεί να αναρριχηθεί στα ύπατα αξιώματα μιας δημοκρατίας, δίχως να έχει απαραιτήτως και τα αναγκαία διοικητικά και ηθικά προσόντα. Αρκεί το απλό γεγονός ότι κατάφερε να πείσει τον λαό να το ψηφίσει (πράγμα που από μόνο του θα έπρεπε να θεωρείται ύποπτο!). Έτσι, πολύ συχνά έχουμε άσχετα άτομα σε ζωτικές θέσεις-κλειδιά μιας χώρας. (Βλέπε τον απερχόμενο «Φόρεστ Γκαμπ»-Πλανητάρχη, τον ανεκδιήγητο Τζορτζ Μπους Τζούνιορ. Ποιον λογικό άνθρωπο θα ικανοποιούσε το επιχείρημα ότι αξίζει επειδή εξελέγη από τον αμερικανικό λαό;!). Το γεγονός ότι οι σημερινοί –ειδικά– κυβερνώντες πρέπει να έχουν άριστες γνώσεις Ιστορίας, Στρατιωτικής Ιστορίας, Διπλωματικής Ιστορίας, Πολιτικής Επιστήμης, Οικονομίας, Κοινωνιολογίας, Κοινωνικής Ψυχολογίας, Γεωπολιτικής, Γεωστρατηγικής, κλπ., (και πάντα άψογο ήθος) δεν φαίνεται να απασχολεί κανέναν. Το επιχείρημα «έχουν τους συμβούλους τους» δεν ευσταθεί, επειδή άλλο είναι να έχεις μια προσωπική άποψη για μια κατάσταση, και άλλο να σου την παρουσιάζει ένα τρίτο άτομο από τη δική του οπτική γωνία. Άρα, το βασικό δημοκρατικό επιχείρημα, ότι δηλαδή σε αυτό το πολίτευμα και ο τελευταίος άσχετος πολίτης μπορεί να βρεθεί στην πολιτική κορυφή της χώρας, δεν φαίνεται καθόλου πειστικό! Απλά, ο εκλεγείς, λόγω των ψήφων που παίρνει, κάνει συνένοχο της (πιθανής) ανικανότητάς του και τον λαό, έχοντας έτσι ένα ισχυρό άλλοθι για την (πιθανή) αποτυχία του. Στη Δημοκρατία, λαός και κυβέρνηση είναι συνυπεύθυνοι, χάρη στην αρχή της πλειοψηφίας. Και καλύτερα ας μην αναλύσουμε το ερώτημα, «επειδή κάποιοι είναι πλειοψηφία σημαίνει αυτομάτως ότι έχουν το σωστό πολιτικό πρόγραμμα, ότι είναι ικανοί να κυβερνήσουν»;!

Ένα άλλο σχετικό πρόβλημα που προκύπτει είναι και η πιθανότητα ένας ικανός πολιτικός (με τους κατάλληλους συνεργάτες) να ξεκινήσει κάποιες όντως εμπνευσμένες μεταρρυθμίσεις (πολύ σπάνιο φαινόμενο!), αλλά να μην εκλεγεί την επόμενη τετραετία επειδή θα δυσαρεστήσει μια μερίδα του πληθυσμού, και η διάδοχη κυβέρνηση να ακυρώσει νόμιμα όλο το προηγούμενο έργο του. Και να μην ξεχνάμε το γεγονός ότι η Δημοκρατία οφείλει να φιλοξενεί ακόμη και απόψεις που στρέφονται εναντίον της, που απεργάζονται την κατάλυσή της! Σε έναν λογικό κόσμο θα έπρεπε να απαγορεύεται πλέον δια ροπάλου η εκπροσώπηση ολοκληρωτικών ιδεολογιών, που εφαρμόστηκαν και αποδείχτηκαν φονικές και καταστροφικές για την ανθρωπότητα (φασισμός, ναζισμός, κομμουνισμός). Και όμως, τίποτα τέτοιο δεν συμβαίνει, δεν μπορεί να συμβεί σε ένα φιλελεύθερο καθεστώς! Δημοκρατία: ένα βήμα μπροστά, δύο βήματα πίσω!

Το άλλο βασικό ερώτημα είναι πόση ισονομία και ισοπολιτεία υπάρχει στις διάφορες δημοκρατίες. Πρώτη διαπίστωση είναι το γεγονός ότι πίσω από τα λεγόμενα «κόμματα εξουσίας» (τα υπόλοιπα είναι προφανώς διακοσμητικά!) υπάρχουν οικονομικοί παράγοντες που τα στηρίζουν, με αντάλλαγμα την απόκτηση προνομίων ή τη διατήρησή τους. Άρα, οι πολιτικοί είναι δέσμιοι των συμφερόντων συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων, τα οποία φυσικά προωθούν με το αζημίωτο. Δίχως αυτή την οικονομική διαπλοκή, «ο γιος του μπακάλη» θα ήταν αδύνατον να έχει τα απαραίτητα χρήματα για να πολιτευθεί. Επί πλέον, για να καλύπτουν τους εαυτούς τους, σε αυτές τις άθλιες δοσοληψίες, θεσπίζουν και τα κατάλληλα μέτρα κάλυψης, π.χ. του τύπου «βουλευτική ασυλία». Πόσοι γνωρίζουν ότι το μέτρο αυτό είναι αντισυνταγματικό, ότι έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 4 του Συντάγματος, που αναφέρει ότι όλοι οι πολίτες είναι ίσοι έναντι του Νόμου;! Αν τύχει και αναφέρει όμως κανείς κάτι για την κατάργησή της, ακούγονται αμέσως στεντόρειες φωνές, «όχι στη ποινικοποίηση της πολιτικής ζωής»! Και εύλογα αναρωτιέται κανείς γιατί μπορεί να υπάρχει ποινικοποίηση της αστικής ζωής αλλά όχι και της πολιτικής ζωής;! (Ακούσατε ποτέ κάποιον κακοποιό να ωρύεται «όχι στην ποινικοποίηση της αστικής ζωής»;!).Κάθε χρόνο, σε ένδειξη «δημοκρατικής διαφάνειας», οι πολιτικοί δημοσιεύουν τα περιουσιακά τους στοιχεία, δίχως όμως να δικαιολογούν και την προέλευσή τους – όπως οφείλουν να κάνουν όλοι οι υπόλοιποι πολίτες! – και μάλιστα δεδομένου ότι οι περισσότεροι από αυτούς δεν εργάστηκαν ποτέ στη ζωή τους! Στις σπάνιες περιπτώσεις που οι ένοχοι κάποιου σκανδάλου φτάσουν στα δικαστήρια, συνήθως αθωώνονται, επειδή υπάρχει διαπλοκή και της δικαστικής εξουσίας. Σημαντικό ρόλο σε όλα αυτά παίζουν και τα Μ(αζικά) Μ(έσα) Ε(λέγχου), τα οποία ανήκουν σε μεγαλοεπιχειρηματίες, επηρεάζουν τους πολίτες, και διαμορφώνουν την κοινή γνώμη. Όσο για την περίφημη «ελευθερία της γνώμης» και το «δικαίωμα στην κριτική», ας σκεφτούμε ότι παρ’ όλη την κατακραυγή που ξεσηκώθηκε στις Η.Π.Α κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, αυτό δεν εμπόδισε τους κυβερνώντες να εισβάλλουν στη συνέχεια στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, στο μέλλον ίσως στο Ιράν, και ποιος ξέρει πού αλλού! (Και μιας και είμαστε στις Η.Π.Α., το μεγαλύτερο πλήγμα στη σύγχρονη Δημοκρατία το έδωσε, το 2004, το εκλογικό πραξικόπημα στο Μαϊάμι όπου εμποδίστηκε παράνομα –από τον τοπικό κυβερνήτη και αδερφό του Τζορτζ Μπους Τζούνιορ– η καταμέτρηση των ψήφων, επειδή θα έδιναν τη νίκη στον Αλ Γκορ! Και μιλάμε ακόμη για δημοκρατία;!). Άρα, οι σύγχρονες δημοκρατίες είναι στην ουσία νεο-φεουδαρχίες, όπου μια επιχειρηματο-πολιτικο-δημοσιογραφικο-δικαστική ελίτ διαχειρίζεται την εξουσία και το χρήμα προς ίδιον όφελος, και όλοι οι υπόλοιποι βρίσκονται ουσιαστικά στην κατάσταση του δουλοπάροικου (αλλά με «δικαίωμα ψήφου»!). Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά και ο αείμνηστος Βασίλης Ραφαηλίδης, «η μόνη διαφορά ανάμεσα στη δικτατορία και τη δημοκρατία είναι ότι στην πρώτη περίπτωση δεν διαλέγεις αυτούς που θα σε πηδήξουν, ενώ στη δεύτερη τους διαλέγεις»! Είναι κι αυτό μια «δημοκρατική» παρηγοριά, να επιλέγεις τον βιαστή σου!

Για όλους αυτούς ακριβώς τους λόγους πολλοί επιφανείς αρχαίοι Έλληνες ήταν αντιδημοκρατικοί. Ο Πλάτων, στην πολιτική επιτομή της αρχαιοελληνικής σκέψης, στην Πολιτεία του, προτείνει ένα άκρως ορθολογικό πολίτευμα, όπου ο κάθε πολίτης θα είχε την κοινωνική θέση που θα αναλογούσε στον χαρακτήρα και τις ικανότητές του, και οι άριστοι, οι «βασιλείς-φιλόσοφοι» (μέσα από τους κατάλληλους μηχανισμούς ανάδειξης αλλά και ελέγχου τους) θα ανελάμβαναν την εμπνευσμένη διοίκηση της χώρας. Και όμως, το πολίτευμα αυτό χαρακτηρίστηκε «φασιστικό», και μάλιστα από τους Αριστερούς, οι οποίοι έβλεπαν ως μοναδική λύση το μεσσιανικό προλεταριάτο και τη δικτατορία του! Το πιο (εκ των πραγμάτων) εξαθλιωμένο και απαίδευτο κομμάτι του πληθυσμού θα έπαιρνε την εξουσία και θα δημιουργούσε την ιδανική κοινωνία! Το αποτέλεσμα το είδαμε, σε δεκάδες χώρες! Και, παρ’ όλα αυτά, ο δημοκρατικός μύθος ακόμη καλά κρατεί!

Η Καταστροφική Χρήση της Τηλεόρασης

Η τηλεόραση είναι το ισχυρότερο μέσο μαζικής επιρροής που εμφανίστηκε ποτέ στην ανθρώπινη Ιστορία. Μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά και τη γνώμη εκατομμυρίων ανθρώπων, μέσα σε ελάχιστο χρόνο, αλλά –δυστυχώς– αυτό γίνεται κυρίως αρνητικά. Ας δούμε μερικά τέτοια παραδείγματα, από την κατ’ εξοχήν τηλεορασόπληκτη και παρανοϊκή χώρα, τις Η.Π.Α. Το 1968, ένας έφηβος παραδέχτηκε στο δικαστήριο ότι είχε εμπνευστεί την ιδέα να ξυλοκοπήσει μέχρι θανάτου έναν συμμαθητή του από το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ Πρόσωπα θανάτου. Το 1974, προβλήθηκε στην τηλεόραση η ταινία Γεννημένος Αθώος. Λίγες μέρες αργότερα, ένα κοριτσάκι κακοποιήθηκε άγρια στην Καλιφόρνια με μέθοδο παρόμοια με εκείνη που περιγραφόταν στην ταινία. Το 1977, μια σκηνή από το σήριαλ Κότζακ ενέπνευσε έναν έφηβο στη Φλόριντα, που δολοφόνησε με τον ίδιο τρόπο μια ογδονταδυάχρονη γυναίκα. Στο δικαστήριο, το αγόρι δήλωσε ότι ήταν αθώος, λόγω «εθισμού στην τηλεόραση». Το 1981, ο Τζον Χίνκλεϋ, μιμούμενος τον πρωταγωνιστή της ταινίας Ο Ταξιτζής, αποφάσισε να δολοφονήσει τον Πρόεδρο Ρήγκαν. Το 1984, κάποιος έβαλε φωτιά στη γυναίκα του, ύστερα από την παρακολούθηση της ταινίας Φλεγόμενο Κρεβάτι. Κι ενώ έχει πλέον αποδειχτεί η καταστροφική επιρροή της τηλεόρασης στους ανθρώπινους πληθυσμούς, το συντριπτικό ποσοστό των ταινιών που προβάλλονται βασίζονται στο τρίπτυχο «σεξ-βία-θάνατος», συνεπικουρούμενες από reality εκπομπές όπου οι συμμετέχοντες κάνουν απίστευτες ανοησίες και αυτοεξευτελίζονται «για μια χούφτα δολάρια» ή για λίγη διασημότητα! Εύκολα φαντάζεται κανείς ότι αν, για διάστημα μερικών μηνών, όλες οι τηλεοράσεις του κόσμου πρόβαλαν αποκλειστικά ταινίες ποιότητας, ντοκιμαντέρ, κωμωδίες, εκπαιδευτικές εκπομπές, συναυλίες κλασικής και ποιοτικής μουσικής, παιχνίδια γνώσεων και ικανοτήτων (και αν, επί πλέον, απαγορεύονταν τα βίαια βιντεοπαιχνίδια και οι σχετικές ιστοσελίδες στο Internet), η ψυχολογική διάθεση του ανθρώπινου πληθυσμού θα άλλαζε προς το καλύτερο, η μιμητική εγκληματικότητα θα μειωνόταν αισθητά! Και όμως, αυτό το αυτονόητο, δηλαδή η χρήση της πανίσχυρης τηλεόρασης για τη βελτίωση της διάθεσης και της ποιότητας των ανθρώπων, ούτε καν συζητείται! Συνεχίζει να χρησιμοποιείται για να εξαγριώνει και να αποκτηνώνει τους ανθρώπους, απευθυνόμενη στα χαμηλότερα και βιαιότερα ένστικτά τους, αμβλύνοντας την ευαισθησία τους στον πόνο και στη δυστυχία, μυθοποιώντας το σεξ, μετατρέποντας τη ζωή τους σε Κόλαση! Γιατί άραγε; Ερώτηση ανώφελη, αφελής, δίχως απάντηση…

Όλα τα ανωτέρω –και πολλά άλλα ακόμη– δεν αποτελούν προϊόν κάποιας φοβερής σκέψης, αλλά την απλή «υπεράσπιση του αυτονόητου», και αποδεικνύουν ότι τελικά ο άνθρωπος δεν είναι «ον λογικόν», ότι ίσως κάτι ανώτερο και ασύλληπτο συσκοτίζει το μυαλό του, εμποδίζοντας διαρκώς τον πολυπόθητο εξανθρωπισμό του. Θα αναφέρω εδώ ένα χαρακτηριστικό μικρό κείμενο του σύγχρονου διανοητή Τζορτζ Στάινερ: «Έξω και μέσα στον άνθρωπο υπάρχει το “άλλο” του Κόσμου. Δώστε του όποιο όνομα σας αρέσει: αόρατο ή κακόβουλο Θεό, τυφλή μοίρα, προσταγές της Κόλασης, ή ωμή λύσσα του κτηνώδους αίματός μας. Αυτό το “άλλο” μας στήνει καρτέρι στα σταυροδρόμια. Μας περιγελά και μας αφανίζει»…

Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΡΟΣΚΕΛΗΣ είναι καθηγητής κοινωνιολογίας και συγγραφέας. Το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο Τρομερή Ανάγκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δίον.

Η Ιστορία της Ανθρωπότητας είναι ουσιαστικά η Ιστορία του Παραλόγου.

Οι περισσότεροι άνθρωποι επιδίδονται διαρκώς σε ανόητες, παράλογες, και συχνά (αυτο)καταστροφικές δραστηριότητες, με μια τόσο ασυνείδητη φυσικότητα, ώστε ο λογικός νους που τους αντικρίζει να παγώνει από τρόμο.

Η πιο αισχρή μορφή εκμετάλλευσης είναι εκείνη που ασκούν οι διάφοροι αυτόκλητοι «επίγειοι εκπρόσωποι του Θεού», τα ποικίλα Εκκλησιαστικά Ιερατεία.

Πότε θα αντιληφθούμε ότι δεν κάνουν τα συστήματα τους ανθρώπους, αλλά οι άνθρωποι τα συστήματα;

Η Δημοκρατία οφείλει να φιλοξενεί ακόμη και απόψεις που στρέφονται εναντίον της, που απεργάζονται την κατάλυσή της!

Ο Κόσμος είναι κάτι πολύ μεγάλο και πολύπλοκο, για να χωρέσει στις διάφορες σωτηριολογικές θεωρίες των εκάστοτε δυσαρεστημένων!…

ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΟ «ΠΝΕΥΜΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ»;

 

Αναπολώντας
ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

«Ο Χριστός θα μπορούσε να γεννηθεί χίλιες φορές στην Γαλιλαία, ή οπουδήποτε στον κόσμο αυτόν, αλλά χωρίς κανένα νόημα, μέχρις ότου γεννηθεί μέσα σε μένα.»
Σιλλέσιος -17ος αιώνας

Γράφει η Σάση Χοτζόγλου

Μια φορά και έναν καιρό, τις κρύες και χιονισμένες νύχτες του Δεκέμβρη οι άνθρωποι περίμεναν με λαχτάρα την «Άγια Νύχτα». Εκείνη τη νύχτα που πριν από δύο χιλιάδες χρόνια περίπου, γεννήθηκε πάνω στην Γη μια ώριμη θεϊκή ψυχή. Περάσανε τα χρόνια και ο κόσμος συνέχισε να αναπαριστά εκείνη την νύχτα γιατί πίστευε πως κάτι μαγικό μπορεί να ξανασυμβεί και«…οι ψυχές τους φτερούγιζαν πέρα στ’ άγια βουνά/ όπου ψάλλουν οι Αγγέλοι/ απ’ τα ουράνια θεία μέρη/ στον Σωτήρα Ωσαννά..»! Τραγουδούσαν…«το Έλατο, το έλατο, ήρθε στο σπίτι πάλι/ με χιόνια και άστρο στολισμένο/ παιγνίδια στα κλαδιά/ το καμαρώνουν τα παιδιά/ το έλατο, το έλατο με δώρα φορτωμένο..»! Και χαιρόντουσαν καθώς έβλεπαν«..στην γωνιά κόκκινο, τ’ αναμμένο τζάκι,/ τούφες χιόνι πέφτουνε στο παραθυράκι./ Όλο απόψε ξάγρυπνο μένει το χωριό/ και χτυπά Χριστούγεννα το καμπαναριό. Ντάν, ντάν, ντάν»!
Δεκέμβρης λοιπόν!!! Ο δωδέκατος και τελευταίος μήνας του ηλιακού μας έτους, αλλά ο δέκατος μήνας όπως λέει και το όνομά του (DECER=δέκατος) από την Πρωτοχρονιά της 1ης Μαρτίου όταν το έτος των Ρωμαίων ήταν δεκάμηνο. Κατά τους αρχαίους Έλληνες, στις οκτώ του μήνα Ποσειδιών (Δεκέμβρης) γιορτάζονταν τα Ποσείδια προς τιμήν του Ποσειδώνος, ως κυρίου της υγρασίας και της βλάστησης και στις 25 του μήνα τιμούσαν την θεά Εστία, γιατί αυτή είναι που διατηρεί το Ιερόν Πυρ και διώχνει τα σκότη της νύχτας.

«Του Δεκέμβρη η μέρα, καλημέρα-καλησπέρα» λέει μια παροιμία για τον μήνα αυτόν κατά τον οποίο έχουμε τις μικρότερες μέρες και τις μεγαλύτερες νύχτες του χρόνου. Μα από τις 12 του μηνός του Αγίου Σπυρίδωνα και μετά, η ημέρα αρχίζει να μεγαλώνει «σπυρί-σπυρί» και την παραμονή της εορτής του Αγίου Ιγνατίου στις 19 Δεκεμβρίου η λαϊκή σοφία συνεχίζει με μια ακόμη παροιμία: «Αύριο είναι ο Άγιος Αγνάτιος και ο ήλιος προς το καλοκαίρι αγναντεύει.»
Η λατρεία του ήλιου είναι ο πρόδρομος κάθε θρησκείας. Ταυτίζεται σε όλες με την πηγή της ζωής, του φωτός και το πνεύμα του καλού, παρουσιάζεται επίσης με τον ίδιο τρόπο πάντα: Ένας θείος Αγγελιοφόρος του φωτός, σ’ όλα σχεδόν τα αρχαία μυστήρια γεννιέται μεσοχείμωνο, από μια Ουράνια Παρθένα του αγγελικού βασιλείου και η σύλληψή του είναι πάντα άσπιλη. Με τον Ήλιο και το φως λοιπόν σχετίζεται και για τους χριστιανούς η μεγαλύτερη γιορτή του Δεκέμβρη, τα Χριστούγεννα. Σε πολλά μέρη έδωσαν το όνομά τους ακόμη και στον μήνα, τον οποίο ονομάζουν Χριστουγεννάρη ή Χριστουγεννά.
Το μεγάλο γεγονός της Γέννησης του Θεανθρώπου, συνδέθηκε ημερολογιακά με την ανατολή του Ηλίου στο ζώδιο του Αιγόκερου στις 22 Δεκεμβρίου που οριοθετεί το Χειμερινό Ηλιοστάσιο και την έναρξη της βλάστησης. Και όλοι οι ηλιακοί θεοί τοποθετούνται ακριβώς μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο˙ Ήρθαν δε με πάμπολλα ονόματα όπως Προμηθέας, Διόνυσος, Ερμής, Απόλλωνας, Άδωνις, Ωρομάσδης, Μίθρας, Όσιρις, Ωρος, Κρίσνα, Βούδας, Κουετζακοάτλ, Άμμων-Ρα, Ιησούς. Όλοι τους, εκπρόσωποι του φωτός στον αγώνα κατά του σκότους.

Σαν παραμύθι θυμάμαι «..στα χρόνια τα παλιά/Χριστούγεννα και πάλι και ξαναείμαστε παιδιά/ μ’ αγάπη και χαρά ανοίγει η καρδιά. / Μαζέψτε μέσ’ στο σπίτι φρούτα και αστέρια / και μ’ ενωμένα χέρια/ να ψάλουμε ξανά/ το Δόξα Ωσαννά».
Αυτές τις χαρμόσυνες μέρες του Δεκέμβρη, καθώς ο ήλιος προσπαθούσε να ζεστάνει λίγο τα παγωμένα χωριά και τις πόλεις, τα σπίτια μύριζαν χιλιάδες αρώματα από τις χριστουγεννιάτικες λιχουδιές, τα τσουρέκια και τις βασιλόπιτες που ψήνονταν στους φούρνους. Όταν δε η σκοτεινιά του απόβραδου απλώνονταν στον ουρανό, τα χριστουγεννιάτικα λαμπιόνια φώτιζαν τους δρόμους και τα παράθυρα των σπιτιών, μ’ ένα λαμπρό κίτρινο φως. Και όταν αργά το βράδυ οι πόρτες έκλειναν και τα φώτα των σπιτιών έσβηναν, ο αέρας γέμιζε από σεραφικές μελωδίες, που μ’ έναν παράξενο τρόπο η μαγική τους πνοή καλούσε τους αγγέλους και όλα τα ξωτικά της νυχτιάς.
Τότε.. σπέρνονταν τα όνειρα στους ανθρώπους! Έτσι, οι χριστουγεννιάτικες νύχτες βούιζαν από τις φωνές των ξωτικών και τους χορούς των νεράιδων. Τα ονειρικά τρίστρατα γέμιζαν από μικρούς δαίμονες από άλλες διαστάσεις, και πείραζαν τους ανθρώπους μέσα από τις σκιές. Μεγάλη ήταν και η φούρια των νάνων, για να έχουν έτοιμα τα δώρα που θα έπαιρνε ο Άγιος Βασίλης με τους ταράνδους του να τα πάει στα παιδιά. Η δε γη, ταρακουνιόταν από τα ροκανίσματα των καλικάντζαρων, που για ακόμη μια φορά προσπαθούσαν να γκρεμίσουν το Δέντρο της Ζωής.
Τα περάσματα και τα μονοπάτια που οδηγούν στον τόπο αυτών των υπάρξεων ήταν, και παραμένουν ακόμη μαγεμένα και αόρατα για τους κοινούς θνητούς, που μάλλον δεν έχουν καταφέρει ακόμη να αποδείξουν πως έχουν την τίμια και αμόλυντη ψυχή που χρειάζεται, για να γευτούν την ουράνια γαλήνη των αγγέλων, την μεγαλοσύνη των χερουβείμ και την ευτυχία της παράξενης χώρας των ξωτικών. Το μόνο, λοιπόν, που έμεινε, έως και τα σήμερα στους ανθρώπους από εκείνους τους αλλοτινούς καιρούς, είναι να περιμένουν κάποιες άγιες μέρες σαν και αυτές για να τους παρασύρουν κοντά σε κείνα τα μεγαλειώδη αγγελικά πλάσματα και τις λιλιπούτειες ξωτικές φατσούλες.
Η μνήμη όμως άρχισε σιγά-σιγά να ξεθωριάζει, και ίσως οι πιο νέοι ούτε που να καταλαβαίνουνε για ποιο πράγμα μιλάω, γιατί ο καθρέφτης των Χριστουγεννιάτικων παραδόσεων είναι πλέον άδειος από το είδωλο του. Οι Γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς έπαψαν να καθρεφτίζουν την πολυδιάστατη αντιμετώπιση της ιερότητας και της χαράς, του ξεφαντώματος, και των μαγικών δώρων. Είναι πλέον γιορτές ξεθυμασμένες στην θρησκευτικότητά τους και πεπερασμένες για πολλούς. Το μόνο που καθρεφτίζεται πια είναι μια λέξη: ¨καθημερινότητα¨, και μείς… πιασμένοι στα δίχτυα της(!).

Οι μέρες των Χριστουγέννων βιώνονται πλέον χωρίς την διάσταση της πνευματικής ανάτασης. Είναι πολυσχιδείς μόνο στο μάρκετινγκ και στις βιτρίνες. Είναι γεμάτες άγχος για να προληφθούν όλες οι αγορές, και οι υποχρεωτικές μα κουραστικές συνάμα επισκέψεις. Δυστυχώς, τα Χριστούγεννα έχουν πια τη μορφή μιας νεοφολκλορικής διάστασης, η οποία φαίνεται να αναδύεται παγκόσμια τέτοιες ημέρες μέσα από τις τηλεοπτικές οθόνες, την πολύχρωμη ατμόσφαιρα των δρόμων, των καταστημάτων και …την υπερκαταναλωτική εκτόνωση από αυτούς που έχουν χρήματα. Ακόμα και τα παιδιά, οι μεγάλοι ευνοούμενοι των εορτών, χάσανε την ευαισθησία που αρμόζει στην παιδικότητά τους, και το μόνο που τα κάνει χαρούμενα είναι το ότι δεν θα έχουν σχολείο και ότι θα πάρουν τα δώρα που επιλέξανε από το διαδίκτυο ή την τηλεόραση.
Ας θυμηθούμε όμως εδώ για λίγο το παραμύθι του Χάνς Κρ. Άντερσεν: Η μικρούλα με τα σπίρτα. «…Το κοριτσάκι τουρτουρίζοντας από το κρύο και από την πείνα, γύριζε στους δρόμους.. Σ΄ όλα τα παράθυρα έφεγγαν φώτα και μια θαυμάσια μυρωδιά από φαγητά και γλυκές λιχουδιές σκορπιζόταν στον αέρα. Απ’ αυτό θυμήθηκε πως ήταν παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Και μιας και δεν πούλησε κανένα σπιρτόκουτο όλη την ημέρα, κουλουριάστηκε σε μια γωνιά του δρόμου και άναβε το ένα σπίρτο πίσω από το άλλο, μέσα στην παγωμένη σκοτεινιά, για να ζεσταθεί. Κάθε σπίρτο έμοιαζε μ’ ένα κεράκι. Η μικρή φανταζότανε πως καθότανε κοντά σε μια μεγάλη θερμάστρα και καθώς κοίταζε το σπίρτινο κεράκι της, αυτό έπαιρνε στα μάτια της την μορφή ενός μεγάλου χριστουγεννιάτικου δέντρου. Μα, μόλις πήγε να αγγίξει τις πολύχρωμες μπάλες που κρέμονταν πάνω του, το σπίρτο έσβησε. Άναψε άλλο ένα σπίρτο και τότε είδε το φως του να ανεβαίνει όλο και ψηλότερα, ώσπου φαινόταν σαν αστέρι στον ουρανό, που την πήρε μαζί του για της δείξει τον κόσμο του. Είχε ξεπαγιάσει και πέθανε την νύχτα της τελευταίας μέρας του παλιού χρόνου. Όταν ο ήλιος της Πρωτοχρονιάς βγήκε, το κοριτσάκι κείτονταν ακόμη εκεί κρατώντας τα καμένα σπίρτα στο χέρι του. –¨Προσπάθησε να ζεσταθεί¨, είπε κάποιος. Κανένας όμως δεν φαντάστηκε τι ωραία πράγματα είχε δει η μικρούλα από το μεγαλείο των ουρανών την νύχτα της Πρωτοχρονιάς.» Πόσα άραγε παιδιά, μα και μεγάλοι βρίσκονται, σήμερα, στην θέση της μικρούλας με τα σπίρτα;
Αν μπορούσαμε να γίνουμε λίγο πιο δεκτικοί στα παραμύθια ως άλλα παιδιά, καθώς και λίγο πιο ευαίσθητοι στην επαφή του θρύλου και στην εξήγηση των συμβόλων που περιβάλλουν αυτή την ιερή και εορταστική παράδοση, θα είχαμε την ευκαιρία να γευτούμε την μεγαλύτερη πνευματική εμπειρία. Ίσως και να μπορούσαμε να πραγματώσουμε το μήνυμα των Χριστουγέννων, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά δόσιμο και πάρσιμο αγάπης, χαράς και ελπίδας.

Σήμερα, το ενδιαφέρον όλων στρέφεται καθημερινά στην οικονομική κρίση με την ανεργία, το ψαλίδισμα των μισθών, τη φτώχεια, και το ομιχλώδες αύριο. Βλέπετε, ήρθε η εποχή που το χρήμα και η έλλειψή του προσπαθεί να κρύψει τον πνευματικό ήλιο από τα μάτια μας, μιας και οι περισσότεροι βλέπουν την κρίση μόνο ως οικονομική, γιατί αυτό είναι το εξωτερικότερο επένδυμά της. Αν πάμε λίγο στο “μόλις” χθες, θα δούμε πως, τα τελευταία χρόνια, κάποιοι θέλησαν να μας κάνουν να πιστέψουμε ότι η ζωή αρχίζει και σταματάει στις πόρτες της οικονομίας και ότι το να μπεις σε μια τράπεζα ή σ’ ένα πολυτελές ξενοδοχείο για ρεβεγιόν ή ¨καλό¨ εστιατόριο, ισοδυναμεί με την είσοδο σε έναν κόσμο που διέπεται από μια τέτοια λογική που δεν επιδέχεται καμία συζήτηση. Δυστυχώς φταίμε και εμείς που αλλοτροιωθήκαμε, που τους αφήσαμε να μας πείσουν ότι αυτό, λέγεται ζωή(!) Και τώρα….η οικονομική κρίση χτύπησε τις πόρτες μας ζητώντας μας να πληρώσουμε το αντίτιμο του “δανεικού ονείρου” αυτής της ζωής που κάποιοι κατάφεραν τελικά και καπηλεύτηκαν. Οι πεινασμένοι της Γης, δυστυχώς, αυξάνονται πλέον ανά δευτερόλεπτο και η φτώχεια έγινε η μεγαλύτερη μάστιγα, μα και ντροπή του πολιτισμού μας. Και οι άνθρωποι λένε: «Μήπως εμείς θ’ αλλάξουμε τον κόσμο; Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε…» Κι όμως…Αν ο καθένας από εμάς άλλαζε τον τρόπο συμπεριφοράς απέναντι στις ανάγκες του, και απέναντι στο συνάνθρωπό του, …έ ναι, ο κόσμος θ’ άρχιζε να αλλάζει!
Οι ευχές για «Καλά Χριστούγεννα», φέτος επιτάσσουν σε όλους μας να συνοδευτούν κατ’ αρχάς από την ανθρωπιά μας προς τον διπλανό μας, και «ο έχων δυο χιτώνες να δώσει τον έναν». Και κατά δεύτερον, οι Άγγελοι των εορτάσιμων αυτών ημερών μας καλούν ανοιχτούμε στην εσωτερική ροή της θειότητάς μας, γιατί, αυτή είναι η πραγματική γέννηση του Χριστού στον κόσμο μας! Αυτό είναι το πραγματικά Ιερό γεγονός που οφείλουμε να τιμούμε, τόσο ως δυνατότητα για μας, όσο και ως αποδεδειγμένη πλέον πραγματικότητα στο πρόσωπο Εκείνου που την ενσάρκωσε.

Ο κόσμος έπαψε αντιλαμβάνεται ότι ο Δεκέμβρης είναι ο τελευταίος μήνας από άλλη μια χρονιά που πέρασε, και που σημάδεψε την ζωή μας.. ή που σημαδέψαμε εμείς την δική της! Δεν αντιπροσωπεύει πλέον το χρόνο που απομακρύνεται και μας αποχαιρετά. Ούτε ανταποδίδουμε τον χαιρετισμό, όπως κάνανε παλιά οι άνθρωποι που με ευγνωμοσύνη, τραγουδούσανε στον χρόνο που έφευγε: «Γέρε χρόνε φύγε τώρα, πάει η δική σειρά..»!
Αυτές οι τελευταίες, όμως, μέρες του Γέρου Χρόνου κρύβουν και την μεγάλη σοφία της Θείας Γέννησης. Ζητάνε να φανερωθεί η Ελπίδα και η Χαρά για εκατομμύρια ψυχές αυτού του πλανήτη, που πεινάνε και διψάνε για λίγο ψωμί και περισσή ευ-τυχία. Η ιερότητα, λοιπόν, των Χριστουγέννων θα μπορούσε κάλλιστα να γίνει μια μαγευτική προσευχή που να λέει: «Με την γέννησή Σου Υιέ των Ουρανών δώσε σε μένα και τα αδέλφια μου την ευκαιρία να γίνουμε και πάλι Άνθρωποι! Δώσε μας την αγάπη και τα όνειρα. Βγάλε μας από την φυλακή και χάρισε τον Ήλιο σ’ αυτούς, που πίστεψαν πως χάθηκε για πάντα».
Μέσα από τις εορταστικές αναπαραστάσεις, το Πνεύμα των Χριστουγέννων συνεχίζει ακόμη να διηγείται κάθε χρόνο πως, μια Ωραία και Τέλεια Ψυχή ξεπέρασε την πνευματική στάθμη του πλανήτη και έδωσε νέα ώθηση στην αδράνεια της ανθρώπινης καρδιάς. Η θεία γέννηση του Ιησού έριξε τον σπόρο της λύτρωσης, φύτεψε την ελπίδα στις καρδιές των ανθρώπων και καλλιέργησε την αρμονία του νου και της ψυχής.
Η φωτεινή ψυχή του Χριστού δόξασε το Πνεύμα που την γέννησε, και η Γη από εκείνα τα χρόνια δέχεται συνεχώς την ειρηνική επίδραση της αρμονίας και της αγάπης, ως ακτίνες ενός «Νοητού Ήλιου», του «Ήλιου της Δικαιοσύνης». Από την Ιερή Φάτνη άρχισε να λάμπει η αγάπη πάνω σε δικαίους και αδίκους χωρίς διάκριση, και να ακτινοβολεί η γνώση για τον τρόπο ζωής που καλούνται να ακολουθήσουν οι άνθρωποι της Γαίας. Ακόμη και έως σήμερα, οι ιερείς υμνολογούν: «…ανέτειλε τω κόσμω το Φως το της γνώσεως..».
Σ’ αυτή την θεία γιορτή που στήνουν οι Αγγέλοι αυτές τις Άγιες ημέρες, καλούμαστε όλες οι ανθρώπινες ψυχές να λάβουμε μέρος στην χαρά της γέννησης του «Θείου Βρέφους» και να την ενσαρκώσουμε στην φάτνη της καρδιάς μας. Μόνο έτσι η γέννηση του Χριστού θα ζωντανέψει την ανθρώπινη πορεία προς τον «Ήλιο τον Ερχόμενο».
Δεν έχει σημασία αν τα σύμβολα όπως πχ. το έλατο ή το καράβι, το άστρο και τα κεριά, οι ύμνοι και τα κάλαντα, ο Άγιος Βασίλης και τα αγγελάκια, τα φαγητά, τα γλυκά και το γλέντι, ήρθαν από την Ανατολή ή άλλα έθνη ή αν είναι συνέχεια προχριστιανικών χρόνων. Όλα ανήκουν σ’ ένα παγκόσμιο πνευματικό Αρχέτυπο και η γιορτή των Χριστουγέννων είναι ένας πανηγυρισμός του Πνεύματος. «Τρίγωνα-κάλαντα σκόρπησαν παντού/ κάθε σπίτι μια φωλιά του μικρού Χριστού. Ναι!/ Τρίγωνα- κάλαντα μες την γειτονιά/ ήρθαν τα Χριστούγεννα κι η Πρωτοχρονιά…!
Να λοιπόν, γιατί χαιρόμαστε και γιορτάζουμε! Η μητέρα Γη συνεχώς αναγεννιέται με το φως του Ήλιου, που την συντροφεύει άλλοτε λίγο πιο απομακρυσμένα, άλλοτε από πιο κοντά και μπορεί έτσι να δίνει σε μας, τα παιδιά της, τις όποιες τροφές μας χρειάζονται για να ζήσουμε. Ο Ήλιος, μετά από αυτή τη Χειμερινή στάση του, θα αρχίσει σιγά-σιγά να ζεσταίνει περισσότερο τη γη, έτσι και οι σπόροι που θάφτηκαν θ’ αρχίσουν να μεγαλώνουν για να θρέψουν την ανθρωπότητα.
Όλοι οι Κύριοι των Ουρανών που εκπροσωπούν τον Ήλιο, στάλθηκαν ως ακτίνες φωτός στην γη μετά την “πτώση” των ανθρώπων, για να επαναφέρουν το ανθρώπινο γένος στην αρχική κατάσταση της θέωσης. Είναι οι Αγγελιοφόροι της Α-λήθειας. Αγγέλλουν με την γέννησή τους την αθανασία της Ζωής. Και τα μηνύματα όλων, με αποκορύφωμα αυτό που φέρνει με την γέννησή του ο Ιησούς Χριστός, ο Ήλιος της Δικαιοσύνης, είναι το μήνυμα της Αγάπης, της Χαράς και της Δοξολογίας. Είναι λέξεις που έχουν ξεχαστεί στην καθημερινότητα των ανθρώπων και ξαναζωντανεύουν στην θύμισή μας μόνο κάτι τέτοιες μέρες. Η ζεστασιά, όμως, που απλώνουν οι έννοιές τους καθώς γίνονται πράξεις, τρέφουν τις καρδιές των ανθρώπων και τις βοηθούν να εξυψωθούν στα Ουράνια.

Όλοι οι Αρχάγγελοι και οι Άγγελοι, τα Σεραφείμ και τα Χερουβείμ των εορτάσιμων αυτών ημερών, μας καλούν ανοιχτούμε σ’ αυτή την εσωτερική ροή της θειότητάς μας. Αυτή είναι και η πραγματική γέννηση του Χριστού στον κόσμο μας! Αυτό είναι ιερό γεγονός που οφείλουμε εορτάζοντας να τιμούμε, έτσι ώστε νάρθει κάποια μέρα που, η αυτοπραγμάτωση της «θείας γέννας» μέσα στις καρδιές των ανθρώπων δεν θάναι μια αναπόληση του νου μοναχά ως άλλο παραμύθι, μα όπως γράφει και ο Κωστής Παλαμάς:
«Ω! Μέσα μου γεννιέται ένας Θεός!
και το κορμί μου γίνεται ναός.

……………………………………….
Το μέτωπο μου λάμπει σαν αστέρι.
Μάγοι, φέρτε στο Θεό τα πλούσια δώρα.
Φέρτε μου, Μάγοι -θεία βουλή το γράφει-
την σμύρνα της ελπίδος, το λιβάνι
της πίστης, της αγάπης το χρυσάφι!
Μυστήρια τέτοια του ανθρώπου νους δεν βάνει!
Και σεις, Θρόνοι πανάχραντοι, αγγελούδια,
στην καρδιά μου -στην κούνια μου- σκυμμένα
με της αθανασίας τα τραγούδια
υμνολογείτε εσείς την Θεία γέννα.
Μέσα μου λάμπουν ξάστεροι ουρανοί,
και το κορμί μου, φάτνη ταπεινή,
βλέπω κι αλλάζει, γίνεται ναός.
Ω! μέσα μου γεννιέται ένας Θεός!».

Καλά Χριστούγεννα!
και
Χαρούμενη χρυσή Πρωτοχρονιά!

Η Σάση Χοτζόγλου είναι ψυχολόγος, αρθρογράφος  και ερευνήτρια εσωτερικών μεθόδων πρακτικής θεραπείας..

ΣΟΥΠΕΡ ΗΡΩΕΣ: Γιατί Χρειαζόμαστε τους Ήρωες;

 

«Τίποτε δεν δίνει τόσο μεγάλο πλεονέκτημα σε έναν άνθρωπο απέναντι σ’ έναν άλλο όσο το να παραμείνει πάντοτε ψύχραιμος και απτόητος σ’ όλες τις περιστάσεις».

Τόμας Τζέφερσον

Γράφει ο Αλέξανδρος Στεργίοπουλος

Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ είχε πει ότι είναι «δυστυχισμένος ο τόπος που χρειάζεται ήρωες». Μήπως όμως θα μπορούσαμε να ανταπαντήσουμε ότι «είναι ευτυχισμένος ο τόπος που έχει ήρωες»; Η ανάγνωση του Γερμανού δραματουργού έχει να κάνει με τις συνθήκες που αναδύεται ο «ήρωας». Όταν όμως οι κοινωνικοί, περιβαλλοντικοί παράγοντες «φωνάζουν» δεν πρέπει να υπάρξει κάποιος που θα ακούσει; Ναι, δεν επικεντρωνόμαστε στο «πριν» αφού εκεί χρειάζεται πολιτική, δυναμική επέμβαση. Εξετάζουμε τι «σπρώχνει» κάποιον στον ηρωισμό. Τι κάνει κάποιον να υπερβεί τα ανθρώπινα όρια και για λίγα δευτερόλεπτα να «τεντώσει» τις δυνάμεις του και να μας θυμίσει την αφασία μας; Η σκιαγράφηση του ήρωα και της έννοιας του.

Η ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΣΟΥΠΕΡ ΗΡΩΩΝ

Ακόμη κι αν δεν πιστεύει κάποιος στους ήρωες, οι περισσότεροι έλκονται απ’ αυτούς που εμφανίζονται στο σέλιλοϊντ, στις σελίδες ενός κόμικ. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Η απάντηση βρίσκεται στο άρθρο του επιστημονικού περιοδικού Focus με τίτλο: «3.000 χρόνια σούπερ ήρωες». Βασικό σημείο αναφοράς η σύνδεση τους με την ελληνική μυθολογία.
Οι πρώτες πήγες έμπνευσης για τις ιστορίες των υπερ-ηρώων ανάγονται από την αρχαία ελληνική μυθολογία έως το Έπος του Γκιλγκαμές. Επιπλέον, οι ειδικοί εντοπίζουν ανάλογες επιδράσεις και στη λαϊκή λογοτεχνία του 19ου αιώνα. Σύμφωνα με τον γνωστό συγγραφέα και καθηγητή σημειολογίας Ουμπέρτο Έκο, ακριβώς τότε αρχίζει να αποκρυσταλλώνεται η μορφή του υπεράνθρωπου των μαζών, μια σπάνια προσωπικότητα που ξεσκεπάζει τις αδικίες του κόσμου και προσπαθεί να τις αποκαταστήσει απονέμοντας «ιδιωτική» δικαιοσύνη. Αυτό το λογοτεχνικό μοτίβο επηρέασε τους πρώτους συγγραφείς των κόμικς με πρωταγωνιστές σούπερ ήρωες.

Οι ρίζες βέβαια είναι στη δική μας μυθολογία ο Περσέας φορούσε ιπτάμενα σανδάλια, ο Ηρακλής ήταν παντοδύναμος, ο Μωϋσής είχε τηλεκινητικές δυνάμεις. Παράλληλα, η αποστολή τους είναι για το καλό της ανθρωπότητας, όπως ο Προμηθέας έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς για να τη δώσει στους θνητούς. Οι μάσκες τους παραπέμπουν στους Έλληνες θεούς που εμφανίζονταν μεταμορφωμένοι. Εν τω μεταξύ η ιστορικός τέχνης Λίζα Μπίβεν, σημειώνει πως κι ο φύλακας-άγγελος μπορεί να θεωρηθεί πρότυπο για τους υπερήρωες.
Το στοιχείο που ενισχύει τη θελκτικότητα είναι η διπλή ταυτότητα. Μερικοί θεωρούν ότι ο Σούπερμαν έχει έντονες βιβλικές αναφορές, ότι είναι θεϊκός αγγελιαφόρος που έρχεται στη γη για να σώσει τους ανθρώπους. Κάθε σούπερ ήρωας έχει το alter ego του. Συνήθως είναι άτομα μειλίχια, που διακρίνονται για την πραότητα και την ατζαμοσύνη τους. Όλα αυτά αλλάζουν όταν μεταμορφώνονται.
Βέβαια αν και ανίκητοι βασανίζονται από προσωπικά προβλήματα: Το Τέρας, ο Σπαϊντερμαν, ο Γούλβεριν. Τα τελευταία χρόνια οι δημιουργοί των υπερηρώων δεν είναι άφθαρτοι. Το 1982 ο Κάπτεν Μάρβελ πεθαίνει από ανίατη μορφή καρκίνου. Το 1989 ο Τζόκερ σκοτώνει τον Ρόμπιν και το 1992 ο Σούπερμαν αφήνει την τελευταία του πνοή στα χέρια του Ντούμσντεϊ.

ΟΙ ΗΡΩΕΣ (ΤΟΥ) ΣΗΜΕΡΑ

Στον κινηματογράφο, στα βιβλία, στη φαντασία υπάρχουν ήρωες. Στην πραγματικότητα, στην καθημερινότητα, ποιον είδαμε ως τέτοιον; Για ποιον διαβάσαμε κάτι αληθινά ηρωικό που δεν είχε καθόλου εφέ ή χρώματα; Η ειδησεογραφία έχει παραδείγματα.
Ο Τσέσλι Σάλενμπεργκερ είναι πιλότος αεροπλάνου και ήρωας. Γιατί; Διότι κατάφερε να σώσει τη ζωή 150 ανθρώπων. Η New York Daily News τον εξύμνησε για τον ηρωϊσμό του κι όχι άδικα. Το ατύχημα συνέβη λίγα λεπτά μετά την απογείωση του αεροπλάνου της «US Airways» από το αεροδρόμιο «La Guardia», όταν και οι δυο κινητήρες σταμάτησαν να λειτουργούν. Τότε ο πιλότος ζήτησε από τους επιβάτες να κρατηθούν γερά πριν από την πρόσκρουση. «Ησυχία επικράτησε. Οι άνθρωποι άρχισαν να προσεύχονται» δήλωσε στο CNN ο Φρεντ Μπαρέτα, ένας από τους διασωθέντες. «Ξαφνικά ο πιλότος πήρε το λόγο και μας είπε να προετοιμασθούμε για κάτι αναμφίβολα πολύ βίαιο», τόνισε άλλος επιβάτης. Η συνέχεια είναι… ηρωική. Ο Σάλενμπεργκερ κατόρθωσε να ελέγξει το αεροπλάνο και να βρει ένα δρόμο στον ουρανό της Νέας Υόρκης για να κατέβει προς το ποτάμι, αποφεύγοντας πτώση στα κτίρια. Με ταχύτητα το αεροσκάφος είχε αρχίσει να βυθίζεται, το πλήρωμα κατόρθωσε να απομακρύνει τους επιβάτες που επιβιβάσθηκαν στα πλοία που έσπευσαν για βοήθεια. Ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης ανέφερε: «Θα έλεγε κανείς ότι ο πιλότος έκανε ένα μεγαλειώδες κατόρθωμα, προσθαλασσώνοντας το αεροπλάνο και στη συνέχεια εξασφαλίζοντας την απομάκρυνση όλων των επιβατών».
Από τον πιλότο στο γιατρό, αναφέρει σχετικό δημοσίευμα: Ένας Ιταλός χειρουργός ολοκλήρωσε με επιτυχία την εγχείρηση εγκεφάλου ενός ασθενή, παρότι ο ίδιος υπέστη έμφραγμα. Ο 59χρονος ιατρός Claudio Vitale συνειδητοποίησε ότι ο άρρωστος δεν θα συνερχόταν ποτέ, αν σταματούσε την επέμβαση για να επανέλθει ο ίδιος. Έτσι, συνέχισε για 30 λεπτά ακόμη την επέμβαση στο νοσοκομείο Cardarelli της Νάπολη, μέχρι που ασθενής διέφυγε τον κίνδυνο. «Ήξερα ότι δεν μπορούσα να εγκαταλείψω το χειρουργικό τραπέζι εκείνη τη στιγμή, γι’ αυτό δε νιώθω ήρωας, αφού έκανα τη δουλειά μου».

Η ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΥΠΕΡΒΑΣΗΣ

Το βασικό ερώτημα είναι «πως γίνεται κανείς ήρωας σήμερα;» και το συνοδευτικό «πως λειτουργεί;». Αυτός είναι και πυρήνας του προβληματισμού μας. «Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά» γράφει ο Σεφέρης. Και έτσι ο ηρωισμός κάθε μορφής, είναι πάντα θυσιαστικός, ανιδιοτελής, αλτρουιστικός. Ο Θουκυδίδης ιδιοφυώς τον χαρακτηρίζει ως πράξη που, ενώ συνειδητοποιεί το ρίσκο, το διακύβευμα του κινδύνου, επιλέγει την πράξη της υπέρβασης, εν γνώσει ότι αυτή ενέχει τη μεγάλη πιθανότητα της καταστροφής.
Συχνά μια ηρωική πράξη πραγματοποιείται μέσα σε μια έξαρση, θα έλεγα με οίστρο, που παραβλέπει λογική, κινδύνους ορατούς και πραγματικά αδιέξοδα. Είναι σαν τον οίστρο που ο υμνωδός προσάπτει στην πόρνη, οίστρο ακολασίας, μια δίνη, μια ρουφήχτρα που σε περιστρέφει και σε χτυπάει στους απορρόγες βράχους της ηδονής. Μια περίεργη, ιδιότυπη ηδονή θανάτου, ένας οίστρος αυτοκαταστροφικής θυσίας συνέχει και τον ήρωα.

Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ

Η έρευνα μας ενισχύεται και με τα λόγια της ψυχολόγου Δήμητρας Στεφάτου, που μας δίνει την δική της ερμηνεία γι’ αυτή την ιδιαίτερη ανθρώπινη κατάσταση. Αρχικά μας θυμίζει ένα «πείραμα που έγινε στις ΗΠΑ. Κάποιος στη μέση του δρόμου υποδυόταν πως χρειαζόταν βοήθεια. Αφού είχε περάσει ώρα, παρατήρησε ότι κανείς δεν πήγαινε να τον βοηθήσει. Ωστόσο, όταν το έκανε ένας, τότε ακολουθούσαν κι οι υπόλοιποι».
Από την αναφορά καταλαβαίνουμε ότι κάτι διαφοροποιεί τον έναν από τους υπόλοιπους. Γιατί όμως; Οι παράγοντες είναι πολλοί και η κυρία Στεφάτου μας βοηθά να ξεθάψουμε τα ελατήρια του μυαλού.
Η πρώτη λέξη που μας «πετά» είναι αυτή του ενστίκτου. Στην προκειμένη περίπτωση αυτό συνδέεται με τη συγγένεια και την ανθρώπινη σχέση. Μεταξύ μάνας-παιδού είναι το ένστικτο που πάντα ετοιμάζεται να επέμβει. Εν συνεχεία μας ενημερώνει ότι ρόλο έχουν και οι βιολογικές βάσεις.
Θέλουμε να πάμε παραπέρα και διερωτόμαστε πως δημιουργείται η σχέση ήρωα-διασωθέντος ενώ είναι άγνωστοι; Η ψυχολόγος μας μιλά για το αξιακό σύστημα του καθενός. Η μοναδική εσωτερική αξιολόγηση και τα ερεθίσματα. Άλλο ένα κομμάτι του παζλ.
Της λέμε φωναχτά τη σκέψη μας για αίσθηση καθήκοντος και συμφωνεί με την άποψη ότι υπάρχει θέση στον γρίφο και για την κουλτούρα κάθε λαού. Όπως και για τα στοιχεία της προσωπικότητας του. Δεν μπορεί να λείπει από την εξίσωση η εκπαίδευση όπως μας υπενθυμίζει. Η κυρία Στεφάτου δε μένει μόνο στον αλτρουισμό, αλλά κατανοεί τη προσπάθεια μας να βάλουμε και τη λύτρωση στο παιχνίδι. Παράλληλα, κάνει λόγο για ανάπτυξη συναισθηματικής οικειότητας.
Η συζήτηση μας φέρνει στην επιφάνεια και τον τρόπο ζωής του ήρωα. Η διαμόρφωση της προσωπικότητας ξετυλίγει περισσότερο το κουβάρι. Διαφορετικά λειτουργεί σε δύσκολες καταστάσεις, σε στιγμές ζωής ή θανάτου, ο ανικανοποίητος από τον «γεμάτο» άνθρωπο. Υπάρχει πάντα ο φόβος κι όπως μας εξηγεί: «Είναι βασικό συναίσθημα που υπάρχει πάντα μέσα μας. Στη περίπτωση του ήρωα υπεισέρχεται ο φόβος του θανάτου και πως θα τον ξεπεράσουμε». Κάπως έτσι διαμορφώνεται η διαδρομή και ο άνθρωπος γίνεται για λίγο υπεράνθρωπος.

ΟΙ ΠΟΛΛΟΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΙ ΗΡΩΕΣ

Τελικά ποιος είναι ο ήρωας; Τον χρειαζόμαστε σήμερα; Σ’ αυτό ίσως μας βοηθήσει ο Πιερ Σενλίβρ εθνολόγος που έχει εντρυφήσει στη μορφή του ήρωα, την καταγωγή του και την εξέλιξη του. Γράφει σχετικά η εφημερίδα Ελευθεροτυπία: «Τον 17ο αιώνα, δημιουργούνται τα έθνη. Τότε προστρέχουν στη δημιουργία εθνικών ηρωικών μορφών. Η ανάγκη να ταυτιστείς με ένα παραδειγματικό πρόσωπο, έναν γενναίο ιππότη, είναι μεγάλη σε όλους. Οι εθνικοί ήρωες έχουν επίσης μια ενοποιητική αξία. Από τον Βερσινζετορίξ μέχρι τον στρατηγό Ντε Γκολ, οι κλασικοί ή σύγχρονοι ήρωες ενσαρκώνουν μια ιδέα του έθνους. Το μαρτύριο είναι ένας από τους απαραίτητους όρους τού ήρωα. Την ώρα της παγκοσμιοποίησης φαίνεται πως οι εθνικές μορφές έχουν ξεθωριάσει. Τα είδωλα απομακρύνονται, γιατί το έθνος είναι ένας ορίζοντας που δεν είναι ο μόνος που παρουσιάζεται. Εδώ και πολύ καιρό στη Δυτική Ευρώπη δεν βρισκόμαστε πια σε εμπόλεμη κατάσταση. Ο εθνικός ηρωισμός επομένως θεωρείται ένα ξεπερασμένο γεγονός. Τώρα βρισκόμαστε μπροστά σε ένα πέρασμα από το ηρωικό μοντέλο συλλογικής ταύτισης σε έναν ατομικισμό, όπου ο ήρωας γίνεται «ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες. Ο σύγχρονος ήρωας, ο μετα-εθνικός, δεν είναι ένας ενοποιητικός παράγοντας. Η πατρίδα δεν κινδυνεύει πια. Οι ήρωες δεν έχουν κανένα λόγο να είναι πολεμοχαρείς. Παρατηρούμε πάνω τους πολλές νέες τάσεις».

ΈΧΟΥΝ ΚΟΥΡΑΣΤΕΙ ΣΗΜΕΡΑ ΟΙ ΗΡΩΕΣ;

Πράγματι. Ο 21ο αιώνας αναδεικνύει νέες μορφές ηρωισμού. Όπως, παραδείγματος χάριν, ο ανθρωπιστής ήρωας που αγωνίζεται εναντίον της αδικίας και της φτώχειας. Όπως ο Ρομπέν των Δασών και ο Ζορό, ο αβάς Πιερ έχει γίνει σήμερα μια εμβληματική μορφή. Άλλες αξίες, όπως το ξεπέρασμα των ορίων του εαυτού σου, κάνουν αθλητές, όπως τον Ζιντάν, νέες ηρωικές φιγούρες. Υπάρχει ωστόσο δυστυχώς και μια αρνητική εξέλιξη σ’ αυτό το φαινόμενο, που αφορά πρόσωπα της τηλεόρασης που έχουν αρχίσει να μιαίνουν το πάνθεον των ηρώων και να προβάλλουν «ήρωες» μιας χρήσης, είδωλα που ξεχνιούνται αμέσως.
Είναι δύσκολο και περίεργο να είναι κανείς ήρωας σήμερα. Το «βουνό» που πρέπει να ανέβει ο άνθρωπος για να αφήσει τον εαυτό του είναι τεράστιο. Γι΄ αυτό και είναι μετρημένοι στα δάχτυλα των δύο χεριών οι πραγματικοί ήρωες, γιατί μόνο λίγοι μπορούν να κατανικήσουν το ισχυρό ένστικτο της αυτοσυντήρησης, να χλευάσουν τα ορθολογιστικά και υπολογισμένα επιχειρήματα του κοινού, ακόμη και της πολύχρονης πείρας, ακόμη πιο πολύ τα ολοκαυτώματα που διασώζει η μνήμη και η Ιστορία.
Η πράξη του ήρωα είναι ασυνήθιστη και αξιέπαινη γι’ αυτό και τον χρειαζόμαστε σήμερα. Τον έχουμε ανάγκη για να μας θυμίσει το καλό και ευγενές, τα δεδομένα που αγνοούμε και τον πολιτισμό που ατιμάζουμε καθημερινά. Έτσι όπως αναφέρει ο Σενλίβρ: «Πολύ συχνά σήμερα, ήρωας είναι «αυτός που λέει όχι». Μια μορφή αμφισβητία της καθεστηκυίας τάξης. Απέναντι στην παγκόσμια τάξη που εγκαθίσταται, απέναντι στον άγριο φιλελευθερισμό, τον εγωισμό των κατεχόντων, σ’ αυτή την παγκοσμιοποίηση που τρομάζει, είναι αυτός που αντιστέκεται».
Στη σημερινή καταναλωτική κοινωνία η κρίση έρχεται να ενισχύσει τον ήρωα. Αυτός που δεν το βάζει στα πόδια και διατηρεί τις αρχές του, δε σκέφτεται εγωιστικά και ξεπερνά το εγώ, είναι ηρωικός τύπος. Τα ηθικά και πολιτισμικά ερείσματα φθίνουν και μένουμε εκτεθειμένοι απέναντι στις επιθέσεις του νεοφιλελευθερισμού, της ασύδοτης εργοδοσίας, της προκλητικής ανοησίας, της καταστολής, της πνευματικής καθοδήγησης. Ο άλλος πόλεμος είναι καθημερινός και επικίνδυνος. Δε θέλουμε μόνο τους κατ’ εξαίρεση ήρωες, αλλά τους πολλούς καθημερινούς για να μη δυστυχήσει ο τόπος...

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ

Γράφει ο Μπάμπης Ιμβρίδης

Πόλις, πολίτης, πολιτισμός

Πολιτισμός μπορεί να είναι, τα γράμματα και οι τέχνες, τα έθιμα και οι παραδόσεις, η πολιτιστική μας κληρονομιά, αλλά είναι ακόμα ο τρόπος ζωής μας, τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, το σύστημα των αξιών μας, οι γνωστικές και αισθητικές μας συνήθειες,
Πολιτισμός είναι η στάση μας προς το περιβάλλον, οι υπηρεσίες καθαριότητας, η ανακύκλωση, η προστασία των μνημείων, η φροντίδα του δημόσιου χώρου.
Πολιτισμός είναι η καθημερινή μας συμπεριφορά, ο τρόπος που μιλάμε και συμπεριφερόμαστε στο συμπολίτη μας, η αλληλεγγύη στον συνάνθρωπό μας, η συμπαράσταση στις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, η μέριμνα για την «Τρίτη ηλικία», ο εθελοντισμός και η προσφορά.
Πολιτισμός είναι ο καθημερινός μας αγώνας για να προχωρήσουν πολίτες και πόλη μπροστά, είναι η συνέργεια και η συν-δημιουργία για ποιότητα ζωής σε μια καλύτερη πόλη.

Για την Τοπική Αυτοδιοίκηση το υπ’ αριθμό ένα επικοινωνιακό της στοιχείο υπήρξε πάντοτε ο πολιτισμός και αυτόν χρησιμοποιούσε πάντοτε σαν κράχτη. Σε πολλές περιπτώσεις για να πραγματοποιηθούν επιτυχείς πολιτικές εκδηλώσεις χρειάζεται να στηριχθούν «πολιτιστικά». Έτσι στήνεται ένα ολόκληρο πρόγραμμα προς προσέλκυση του φιλοθεάμονος κοινού και στα πλαίσια του καλλιτεχνικού προγράμματος, ως «τσόντα» παρεμβάλλεται και η πολιτική εκδήλωση. Αυτή η διαπίστωση – που εξακολουθεί να υφίσταται – δεν επιτρέπει τον εφησυχασμό και την αυταπάτη πως ο πολιτισμός κατέλαβε πλέον την θέση που του αρμόζει στην κοινή συνείδηση. Είναι μάλλον η απόδειξη ότι η έννοια του πολισμού οδηγείται σε μια μεγάλη σύγχυση. Τα τελευταία χρόνια – ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες- βλέπουμε σε κάθε Δήμο και ένα φεστιβάλ, σε κάθε κοινότητα και ένα πανηγύρι ως κερασάκι στην τούρτα των δραστηριοτήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης. Τα περισσότερα απ’ αυτά άνευ ουσίας και χαρακτήρα. Αυτό είναι όμως που χρειαζόμαστε από την Τοπική Αυτοδιοίκηση; Θα περιμέναμε από τους αυτοδιοικητικούς, δημάρχους και περιφερειάρχες να ξεσηκώσουν ένα κίνημα κατά της πολιτιστικής υποβάθμισης, και της επικρατούσας λογικής των σκουπιδοεκδηλώσεων.

Πάντως, όταν ο μισός πληθυσμός τής χώρας βρίσκεται σε ένα λεκανοπέδιο, είναι προφανές ότι εκεί συγκεντρώνεται και το μέγιστο κοινό της τέχνης και κατά συνέπεια εκεί επιδιώκει σε μεγάλο βαθμό να αναζητά η τέχνη την επικοινωνία της με το κοινό. Η καλλιτεχνική αποκέντρωση πρέπει σαφώς να τονωθεί και να δοθεί απόλυτη προτεραιότητα στις καλλιτεχνικές παρουσίες που ξεπηδούν στην επαρχία. Αποκέντρωση όμως σημαίνει εκπαίδευση της επαρχίας, συστηματικές παρεμβάσεις στους θεσμούς της εκπαίδευσης, δημιουργία καλλιτεχνικού κοινού, ενίσχυση και των μικρών καλλιτεχνικών δραστηριότητων που εμφανίζεται στην περιφέρεια, τόνωση του καλλιτεχνικού της δυναμικού και όχι απλή μεταφορά εκδηλώσεων των οποίων ο φυσικός χώρος παρουσίας είναι η πρωτεύουσα.

Τοπικές ηγεσίες και πελατειακές σχέσεις

Τις τοπικές ηγεσίες ελάχιστα αφορούν πολιτιστικές πολιτικές και προγράμματα με κριτήρια. Οι πολιτικές τους χαρακτηρίζονται συνήθως από μια παραδοσιακή λογική πελατειακών σχέσεων, εύκολου εντυπωσιασμού και αυθαίρετης επιλεκτικότητας. Από μεγαλοϊδεατισμούς και συλλήψεις συμβολικού χαρακτήρα που υποκαθιστούν την έλλειψη προγραμμάτων. Από άνιση αντιμετώπιση των αντικειμένων ανάλογα με αυθαίρετες προτιμήσεις. Από έλλειψη στρατηγικού σχεδίου και σαφούς στόχου, με αποτέλεσμα να διαιωνίζονται οι παραδοσιακές λειτουργίες, να επιστρατεύεται το άλλοθι της έλλειψης χρημάτων σαν το πιο εύκολο και εν τέλει να μη χαράσσεται μια σύγχρονη πολιτιστική πολιτική. Ενώ τα ΜΜΕ έχουν τη δική τους στρατηγική απλοποίησης των θεμάτων ή εντυπωσιασμού και οι επιλογές τους είναι ευθέως ανάλογες με ό,τι θεωρείται εύκολο και κατανοητό για τον αναγνώστη ή τον ακροατή τους. Για τα περισσότερα ΜΜΕ, πολιτισμός είναι η πρεμιέρα των θεατρικών παραστάσεων, τα εγκαίνια των εικαστικών εκδηλώσεων καθώς και διάφορες ακόμα μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις, όπου πολιτευτές και «άρχοντες» της τοπικής αυτοδιοίκησης δίνουν το παρόν ώστε να τους δουν, να τους προβάλουν και να φωτογραφηθούν με τους καλλιτέχνες.
Η αγορά των πολιτιστικών προϊόντων και υπηρεσιών, που τις τελευταίες δεκαετίες διευρύνεται και αναδιατάσσεται, διανέμει μια μεγάλη ποικιλία προϊόντων, που αντιστοιχούν στη ζήτηση, άρα στις προτιμήσεις και στα γούστα διαφορετικών ομάδων πληθυσμού με ιδιαίτερα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Μια μαζική βιομηχανία αναπτύσσεται αλλά αυτό δεν εμποδίζει την ύπαρξη ενός πολυδιάστατου πλέγματος με μεγάλες ποιοτικές διαβαθμίσεις. Αυτός ο πλουραλισμός στα πολιτιστικά προϊόντα είναι απαραίτητο να διατηρηθεί, να βρει υποστήριξη από φορείς, όχι με κινήσεις αμυντικού και προστατευτικού χαρακτήρα αλλά με παρεμβάσεις που θα απελευθερώνουν τη δυναμική και τον πλούτο που κρύβουν τα λιγότερα εμπορικά προϊόντα και θα τονώνουν τη ζήτησή τους.

Πολιτισμική Δημοκρατία

Πρέπει να αναζητηθούν πολιτιστικές πολιτικές που συμβάλλουν στην ανάπτυξη διατηρώντας και δίνοντας προοπτική στις αξίες της αυτενέργειας, της ανοχής στη διαφορετικότητα, της αλληλεγγύης και του κοινωνικού πλουραλισμού. Μιας πολιτιστικής δημοκρατίας που θα αμφισβητεί την εγωιστική ιδιοτέλεια που παράγεται στο πλαίσιο της αγοράς αλλά και των πελατειακών δικτύων. Εμβάθυνση και διεύρυνση της δημοκρατίας σημαίνει την οργάνωση του δημόσιου χώρου όπου όλα τα άτομα ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, εθνικότητας, ή κοινωνικής τάξης έχουν την ευκαιρία να αναγνωρίζονται ως πολίτες μέσα από την ιδιότητά τους, καθορίζωντας έτσι τις συνθήκες της ζωής τους. Η συμμετοχή σε συλλογικές δραστηριότητες σημαίνει πως τα άτομα αποκομίζουν σημαντικές εμπειρίες και δεξιότητες, αποκτούν την αίσθηση της συμμετοχής σε δημοκρατικές λειτουργίες και σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Συμμετοχή σε συλλογικές πολιτιστικές λειτουργίες και καλλιτεχνικά προγράμματα διαμορφώνουν ένα κλίμα ανεκτικότητας που εξασθενίζει διαφορές και γεφυρώνει αποστάσεις. Κάνεις δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως οι τέχνες και ο πολιτισμός συνεισφέρουν χωρίς απειλητικούς και εκβιαστικούς τρόπους στη μείωση των εντάσεων, στην υπέρβαση των διαχωριστικών γραμμών, στην ανάπτυξη σχέσεων αμοιβαιότητας και σχέσεων σεβασμού της διαφορετικότητας. Δίνουν στους συμμετέχοντες την ευκαιρία να δημιουργούν δεσμούς επαφής και επικοινωνίας, δημιουργούν την «αίσθηση του ανήκειν», υπερβαίνουν σύνορα και διαχωριστικές γραμμές, αντιμάχονται τον κοινωνικό αποκλεισμό, αποτελούν τον κατάλληλο συνεκτικό ιστό για ισχυρή κοινωνική συνοχή.
Οι δυνατότητες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη χάραξη και άσκηση πολιτιστικών πολιτικών που συνεισφέρουν στην κοινωνική συνοχή
πρέπει να είναι ουσιαστικές. Πρέπει επιτέλους οι ιθύνοντες να καταλάβουν την ουσιαστική διαφορά που βρίσκεται μεταξύ της έννοιας του «ασκώ τη δική μου αρμοδιότητα ή εξουσία» και της έννοιας του «διοικώ από κοινού μια αρμοδιότητα ή μια εξουσία». Οι πόλεις αποτελούν πολιτιστικές οντότητες-τόπους. Η πόλη ως μορφή και έκφραση τοπικότητας αποτελεί βασική συνιστώσα για την προώθηση της συνέργειας. Η τέχνη της διοίκησης μιας πόλης επιτυγχάνεται με τη συμμετοχή όλων των θεσμικών εκφράσεων και των «ζωντανών» δυνάμεων όπως:
οι εκλεγμένες τοπικές αρχές και οι φορείς του δημόσιου τομέα,
οι τοπικές επιχειρήσεις, οι δυνάμεις της αγοράς και του ιδιωτικού τομέα,
οι εκφάνσεις της κοινωνίας των πολιτών και οι διάφορες κοινωνικές οργανώσεις.
Για να προωθηθούν δυναμικές οργανικές σχέσεις συνέργειας, μεταξύ του δημόσιου, του ιδιωτικού και εθελοντικού τομέα, προϋποτίθεται η αλλαγή κατεστημένων νοοτροπιών, επιβάλλεται η μετεξέλιξη παραδοσιακών συμπεριφορών,
απαιτείται η εθελοντική αυτοδέσμευση των εμπλεκομένων μερών.
Μόνον έτσι είναι δυνατόν να επιτευχθούν, η αναδιάταξη υφιστάμενων ιεραρχικών σχέσεων, η ανακατανομή των εξουσιών, η αναδιάρθρωση των αρμοδιοτήτων και
ο επανακαθορισμός των συμφερόντων που δεν συντίθενται στη βάση ιδιοτελών επιδιώξεων. Ένα πλαίσιο σχέσεων συνεργασίας θα πρέπει να βασίζεται σε:
κοινώς παραδεκτούς σκοπούς και προτεραιότητες, συμφωνία επί θεμάτων στρατηγικής και καθορισμό των τελικών και ενδιάμεσων στόχων.

Απώτερος στόχος μιας τέτοιου τύπου συνέργειας αποτελεί η αλλαγή συνείδησης και νοοτροπίας, του τρόπου σκέψης και μεθόδων δράσης των δυνάμεων που συμμετέχουν. Καθώς επίσης, η εμπέδωση του αισθήματος του «ανήκειν», η αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των εμπλεκομένων δυνάμεων, η ενστάλαξη ενός αισθήματος συλλογικής ευθύνης που συμβάλλει σε δημιουργικές ανακατατάξεις και συνθέσεις, η δέσμευση αναγνώρισης της ισοτιμίας όλων των εταίρων, η διασπορά της ευθύνης και ο καταμερισμός της εξουσίας, η ανάπτυξη συνεργατικού πνεύματος, η ανταλλαγή και η σύνθεση διαφορετικών εμπειριών, γνώσεων, ικανοτήτων και προτάσεων.

Κάθε επιτυχημένη συνέργεια είναι πιθανώς το αποτέλεσμα διαφόρων δοκιμών, ίσως μάλιστα να αποτελεί ένα λιγότερο επιτυχημένο στάδιο μιας πιο επιτυχούς πρωτοβουλίας.
Στις τοπικές συνέργειες ενυπάρχει «το δικαίωμα στη – σκόπιμη – δοκιμή και στο –εποικοδομητικό – λάθος». Πρώτιστος στόχος της εταιρικής συνέργειας είναι:
να αποδεσμεύσει το δυναμικό δημιουργικών ατόμων, να συντελέσει στην «αποκέντρωση» του υποκειμένου ως κέντρο ελεύθερης και αυτόνομης δράσης, να αποτελέσει γόνιμο έδαφος για δημιουργικές μετεξελίξεις και συνθέσεις για νέες μορφές συμμετοχής και δράσης.

Μόνο έτσι μπορεί να να διαμορφωθεί ένα περιβάλλον όσμωσης ιδεών ικανό να προσδώσει ώθηση και ορμή για το μέλλον και να αναζωογονήσει το πάθος για τα κοινά, να διευρύνει την ενεργητική συμμετοχή των πολιτών και να αναδειχθεί μια κοινή αίσθηση οράματος. Να καλλιεργηθεί ένας συμμετοχικός πολιτισμός όπου οι εταίροι να αισθάνονται και να ενεργούν ως τοπικοί συμμέτοχοι και συνεργοί.

Ο σταδιακός εκσυγχρονισμός του τρόπου σκέψης και της νοοτροπίας των τοπικών παραγόντων με τη συνεργασία των στελεχών πολιτισμού της τοπικής αυτοδιοίκησης μπορούν να χαράξουν μια μακροπρόθεσμη και συστηματική περιφερειακή πολιτιστική πολιτική, βασισμένη στις απαιτήσεις των σύγχρονων επιστημονικών απόψεων και προσανατολισμένη στις νέες σημερινές συνθήκες.
Άνθρωποι με ενδιαφέρον και άποψη στην πολιτιστική πολιτική, έχοντες μάτια και αυτιά ανοιχτά, μπορούν να δουν, να ακούσουν, να διαβάσουν, αυτό που συντελείται τόσο στον ελλαδικό, όσο και στον γειτονικό βαλκανικό και ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο. Σήμερα, κινήσεις, σχήματα, ακούσματα και δημιουργίες «ταράζουν» τη διεθνή σκηνή με τις ριζοσπαστικές φόρμες, την ποιητική δύναμη και τον έντονα πολιτικοποιημένο χαρακτήρα τους, αποκαλύπτοντάς μας νέες καινοτόμες όψεις πολιτισμού, μακριά από τα τρέχοντα στερεότυπα της Δύσης.
Η συνεχής επιμόρφωση και ενημέρωση σε όλα τα επίπεδα της διοίκησης για τις τρέχουσες διεθνείς εξελίξεις σε συνδυασμό με την καλή διάθεση, το ανοιχτό μυαλό και την σωστή εκμετάλλευση των ειδικών επί του πολιτισμού μπορεί να επιφέρει σημαντικά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί ένα χώρο που είναι σε θέση να συμβάλλει ουσιαστικά στη διαμόρφωση μιας εταιρικότητας που θα χαρακτηρίζεται από τη συνέργεια των εμπλεκομένων δυνάμεων και την συναυτουργία στις δράσεις τους.
Το δίλημμα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να είναι:
«ηγεμονικός παράγοντας τοπικής ανάπτυξης ή παραγωγός συνέργειας και συναυτουργίας στην τοπική κοινωνία;»

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση για να είναι και Τοπική και Αυτοδιοίκηση, θα πρέπει:
να καταστήσει τη συνέργεια κεντρική συνιστώσα της πολιτικής της
και στρατηγικό στόχο της τοπικής κοινωνίας.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΑΣ ΔΕΝ ΣΑΣ ΑΝΗΚΟΥΝ

«ΟΔΗΓΙΕΣ» ΓΙΑ EYAΙΣΘΗΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΝΕΙΡΟΠΟΛΑ ΠΑΙΔΙΑ

H απεριόριστη υπακοή καταστρέφει την παιδική ψυχή. Μην ακρωτηριάζετε ψυχικά το παιδί σας γιατί μόνο εκείνο μπορεί να βρει το σωστό μονοπάτι που οδηγεί στην διάπλαση της ψυχής του. Δεν πρέπει να προσπαθείτε να ελέγχετε τα παιδιά σας και να τα περιορίζετε σχεδιάζοντας το μέλλον τους, γιατί η αβεβαιότητα είναι πρώτος νόμος της δημιουργίας. Σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο σύμπαν παίζεται συνεχώς ένα ουράνιο παιχνίδι, στο οποίο όλα είναι δυνατά, και ένα ελεύθερο πνεύμα ανά πάσα στιγμή έχει μπροστά του άπειρες επιλογές. Μήπως τα ξεχάσατε όλα αυτά μεγαλώνοντας ή μήπως δεν σας δόθηκε η ευκαιρία να τα μάθετε ποτέ; Αφήστε τα παιδιά σας να κάνουν μόνα τους τις επιλογές τους, και μην προβάλετε πάνω τους τις δικές σας προσδοκίες, γιατί δεν είναι κτήματά σας. Μην χάσετε τη μεγάλη ευκαιρία να συνεισφέρετε στην χαρά της δημιουργίας, δίνοντας στα παιδιά σας το δικαίωμα να πάρουν τις ευθύνες για το μέλλον στα χέρια τους. Μην γίνετε εχθροί των παιδιών σας, γιατί, όπως λέει και ο μεγάλος ποιητής και φιλόσοφος KhalilGibran, στο ποίημά του Τα Παιδιά:

«Τα παιδιά σας δεν είναι δικά σας παιδιά,

Είναι γιοι και κόρες που ίδια η ζωή χάρισε στον εαυτό της.

Ήρθαν μέσω εσάς, αλλά όχι από εσάς

Και παρά που είναι κοντά σας, δεν σας ανήκουν.

Μπορείτε να τους δώσετε την αγάπη σας, αλλά όχι και τις σκέψεις σας,

Γιατί εκείνα έχουν τις δικές τους, προσωπικές σκέψεις.

Μπορείτε να φιλοξενήσετε τις σάρκες τους, αλλά όχι και τις ψυχές τους,

Γιατί οι ψυχές τους κατοικούν στο σπίτι του αύριο

Το οποίο εσείς δεν μπορείτε να επισκεφθείτε

Ούτε στα όνειρά σας.

Μπορείτε να προσπαθήσετε να τους μοιάζετε,

Αλλά μην ζητάτε εκείνα να γίνουν σαν κι εσάς

Γιατί η ζωή δεν γυρίζει πίσω, ούτε παραμένει στο χθες.

Εσείς είστε τόξα από τα οποία σαν ζωντανά βέλη στάλθηκαν τα παιδιά σας.

Ο Τοξότης βλέπει το στόχο στην ατραπό του άπειρου

Και Αυτός σας κατευθύνει με τη δική Του δύναμη

Ώστε να μπορέσουν τα βέλη Του να πετούν γρήγορα και μακριά.

Αφήστε το λύγισμά σας στα χέρια του Τοξότη να είναι όλο χαρά:

Γιατί όπως αγαπάει το βέλος που πετάει, αγαπάει και το ακλόνητο τόξο».

(μετάφρ. απ’ τα αγγλικά Μ. Κοσάνοβιτς)

 Γράφει η ΜΙΛΙΤΣΑ ΚΟΣΑΝΟΒΙΤΣ* (kosanovic@mail.com)

 

Όταν πρωτοξεκίνησα να σκέφτομαι πάνω σ’ αυτό το άρθρο είχα φουντώσει από μια αίσθηση χαράς λέγοντας μέσα μου πως θα έχω την ευκαιρία να ξαναμπώ για τα καλά, έστω για λίγο, στο μαγικό παιδικό κόσμο και θα ξυπνήσω εκείνο το κοριτσάκι, τη μικρή Μίλιτσα μέσα μου… Μετά από λίγο όμως παρατήρησα ότι, όσο περισσότερο βυθιζόμουν στις αναμνήσεις και τα γεγονότα του μακρινού μου παρελθόντος, μαζί με το συναίσθημα της παιδικής αθωότητας, μ’ έπιανε και μια περίεργη μελαγχολία, μ’ αγκάλιαζε μια παράξενη θλίψη. Βούρκωνα από ένα συναίσθημα που έλεγε ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να είχαν συμβεί και εντελώς διαφορετικά…

Το παιδί μέσα μου, όταν θυμήθηκε το μικρό του εαυτό, εκτός από εικόνες και στιγμές ανεμελιάς, παιχνιδιού, καλοκαιρινού παράδεισου και χειμωνιάτικης μαγείας, έφερε στη μνήμη του και όλο εκείνο το άγχος της καθημερινότητας, που το έζησε μέσα στο σπίτι. Θυμάμαι, όταν ήμουν μικρή, πάντα έκανα μεγάλη προσπάθεια να ενταχτώ με επιτυχία στο πρόγραμμα των γονιών μου, να ανταποκρίνομαι στις δικές τους απαιτήσεις, να γίνω όπως με ήθελαν. Όμως φαίνεται ότι δεν το κατάφερνα ποτέ μου: όταν ήθελαν να φάω δεν είχα όρεξη, όταν ήθελαν να κοιμηθώ δε νύσταζα, όταν ήθελαν να ντυθώ καλά δεν κρύωνα και όταν ήθελαν να τραγουδάω και κάνω θέατρο μπροστά στους φίλους τους δεν είχα καθόλου όρεξη. Αντίθετα, όταν ήθελα να παίζω, είχαν κάποιο άλλο σχέδιο για μένα… Αν γελούσα δυνατά, έπρεπε να κάνω ησυχία, κι αν έκλαιγα μου έλεγαν «μην κλαις». Πόσες φορές άκουσα εκείνο περιβόητο ρητό: «Πρόσεχε, κακομοίρα μου, αν δεν το κάνεις (ή αν το κάνεις) αυτό, θα φας ξύλο». Αχ, αυτό το ξύλο, που λένε κιόλας ότι ήρθε απ’ τον… παράδεισο! Απ’ τη κόλαση δεν βγήκε;

Θυμάμαι ότι όσο και να προσπαθούσα να καταλάβω το πως και το γιατί οι γονείς μου λειτουργούν με αυτό το τρόπο, δεν τα κατάφερα. Είχα γίνει μικρή «ψυχολόγος» προσέχοντας πάντα τη διάθεση του μπαμπά μου, μην τυχόν κάνω κάτι που δεν θα του αρέσει, αλλά παρόλη την προσπάθεια να γίνω «καλό κορίτσι» έχω την αίσθηση ότι δεν το πέτυχα ποτέ μου. Παραδέχομαι πως αυτό το «κουσούρι» μου έμεινε για πάντα: να ασχολούμαι και να αναλύω τις διαθέσεις των ανθρώπων, όλο μέσα στην προσπάθεια να τους πλησιάσω καλύτερα, να γίνω όπως με θέλουν οι άλλοι, γιατί έτσι όπως είμαι δεν είναι και το καλύτερο… Ίσως για αυτό το λόγο, όταν ήμουν μικρή νόμιζα ότι αρκεί να μεγαλώσω και θα σταματήσουν όλα τα βάσανά μου. Με ανυπομονησία και περισσή λαχτάρα περίμενα πως και πως να γίνω μεγάλη και να διεκδικήσω μια ισότιμη θέση με τους υπόλοιπους σε αυτό τον κόσμο που είναι διαμορφωμένος για τους ενήλικους και τους ανήκει απόλυτα, ενώ η παιδική ηλικία δεν είναι παρά μια «παροδική τρέλα» από την οποία συνερχόμαστε όταν μεγαλώνουμε…

Σήμερα, όταν συζητάμε με την πεντάχρονη κόρη μου και εκείνη με βεβαιώνει πως Δεν θέλει να μεγαλώσει γιατί της αρέσει να είναι μικρή, νιώθω μεγάλη χαρά, λες κι έχω κερδίσει μια μεγάλη μάχη μέσα μου, γιατί αυτή η δήλωση είναι μια απόδειξη ότι έκανα το άλμα μου και δεν επαναλαμβάνω τα λάθη των γονιών μου. Είναι μια απόδειξη ότι το κοριτσάκι μου περνάει καλά, είναι ευτυχισμένο κι ότι κάποτε στο μέλλον, όταν θα θυμάται τα παιδικά της χρόνια, το λιγότερο, δεν θα τη πιάνει μελαγχολία.

 

ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΟ ΣΟΥ!

Οι περισσότεροι άνθρωποι, όταν τους ρωτούν για την παιδική τους ηλικία, συνήθως τα πρώτα πράγματα που τους έρχονται στο μυαλό είναι η ανεμελιά, η χαρά, το παιχνίδι, η ελευθερία από το άγχος και από τις ευθύνες. Όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτές οι εικόνες δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και είναι ουσιαστικά αποτέλεσμα της βαθύτερης ψυχολογικής ανάγκης των ανθρώπων να είναι κάπως έτσι τα πράγματα. Το πιστεύετε ή όχι, για τους περισσότερους από μας η πρώιμη παιδική ηλικία ήταν στην πραγματικότητα η ηλικία που εκτεθήκαμε στους χειρότερους εξαναγκασμούς, στην αυστηρή πειθαρχία, στον εξευτελισμό και στην ταπείνωση, στοιχεία που ενσωματώθηκαν για πάντα στην προσωπικότητά μας.

Οι εσφαλμένες μνήμες που έχουμε από τα παιδικά μας χρόνια είναι ακριβώς ένα προϊόν της καταστολής μας, της ψυχολογικής καταπίεσης που έχουμε υποστεί. Υπάρχουν μάλιστα και περιπτώσεις όπου δεν υπάρχουν καν μνήμες από την παιδική ηλικία. Ακόμη και η πιο επιπόλαια ματιά στην ιστορία της παιδικής ανατροφής στον Δυτικό πολιτισμό, μας αποκαλύπτει πολυάριθμες βάναυσες πρακτικές που συνειδητά ή ασυνείδητα έχουν επιβληθεί επάνω στα παιδιά στο στάδιο της λεγόμενης «κοινωνικοποίησης». Μερικές απ’ αυτές τις πρακτικές έχουν μεταβιβαστεί από γενιά σε γενιά ως παιδαγωγικά πρότυπα, ως μια πολύτιμη και αναμφισβήτητη σοφία και φροντίδα. Πολλές απ΄ αυτές τις πρακτικές μπορούν να βρεθούν στα βιβλία, που γράφονται στους σύγχρονους χρόνους και κρύβονται πίσω από το τιμητικό όνομα της παιδικής ανατροφής, της περιβόητης «διάπλασης των παίδων».

Οι περισσότεροι σύγχρονοι γονείς πιθανώς θα διαφωνήσουν με την «αναγκαστική» τακτική των σωματικών τιμωριών ή της απομόνωσης του παιδιού που εφαρμόζεται ακόμη και στις αρχές του 21^ου αιώνα. Δυστυχώς όμως, ότι και να λένε όταν καυχιούνται στους φίλους τους για τις παιδαγωγικές τους μεθόδους, δεν απέχουν από τις λεπτές μορφές απειλής, εμπαιγμού, τακτικής απόσυρσης της αγάπης, διάφορων ψεμάτων και τακτικών τρόμου. Το πιο μοχθηρό χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτής της παιδαγωγικής είναι πως οι περισσότεροι γονείς είναι όχι μόνο απληροφόρητοι της ζημιάς που προκαλούν στα βλαστάρια τους αλλά, όντας και οι ίδιοι θύματα του ίδιου παιδαγωγικού σχεδίου κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας τους, είναι σοβαρά πεπεισμένοι ότι Κάνουν το Σωστό, όταν με όλη την άνεση και σιγουριά τιμωρούν τα άτακτα παιδιά τους και τους λένε στο τέλος εκείνο τη διάσημη φράση ου όλοι έχουμε ακούσει: «Είναι για το δικό σου το καλό!» Πίσω από οποιαδήποτε βίαιη πράξη προς τα παιδιά –που την εφαρμόζουν ως γρήγορη «θεραπεία διόρθωσης»– συνήθως κρύβονται και οι βασικότεροι μύθοι που παρουσιάζονται ως γενικές και αυταπόδεικτες αλήθειες.

Μερικοί από αυτούς τους μύθους είναι οι εξής:

• Οι γονείς αγαπούν τα παιδιά τους περισσότερο από οτιδήποτε άλλο στον κόσμο και εξ ορισμού γνωρίζουν ποιο είναι το καλύτερο για αυτά.

• Οι γονείς έχουν πάντα δίκιο.

• Αν δεν τιμωρούνται, τα παιδιά δεν έχουν καμία ένδειξη για το τι είναι λάθος και τι σωστό.

• Η αυστηρότητα προετοιμάζει τα παιδιά για την πραγματική ζωή.

• Ο υψηλός αυτοσεβασμός θα καταστήσει τα παιδιά εγωιστικά και μη ρεαλιστικά στους στόχους τους.

Ο κοινός παρονομαστής όλων αυτών των διαφορετικών στρατηγικών είναι ένας καθαρός χειρισμός που έχει ως κίνητρο τον «ιερό» παιδαγωγικό στόχο: την απόκτηση ελέγχου πάνω στ παιδί. Με άλλα λόγια, αυτό που ένας «αξιοπρεπής» γονέας πρέπει να κάνει είναι να εξοικειώνει το παιδί του, όχι σχετικά με τις δικές του πραγματικές ανάγκες και επιθυμίες, αλλά στο να το μάθει να είναι υπάκουο και προσαρμοσμένο στις ανάγκες και στις επιθυμίες του γονέα. Είναι όμως αυτό που πραγματικά θέλουμε να είναι τα παιδιά μας; Υπάκουα και καλά πλάσματα χωρίς καμία δική τους πρωτοβουλία; Και όταν κάποια μέρα μεγαλώσουν, πως ξαφνικά θα μπορέσουν να διεκδικήσουν «την ισότιμη θέση που τους αξίζει στην κοινωνία»; Από πού θα αντλήσουν την αυτοπεποίθηση, τον αυτοσεβασμό και την εσωτερική ισορροπία, που είναι τα λιγότερα που χρειάζεται κανείς για να πετύχει στην σύγχρονη κοινωνία ή σε οποιαδήποτε κοινωνία; Γιατί όλοι μας θέλουμε τα παιδιά μας, εκτός από το να είναι γερά και ευτυχισμένα, να είναι και πλούσια και πετυχημένα. Όμως, κατά πόσο το δικό μας μέτρο της ευτυχίας είναι και αντικειμενικό μέτρο; Μήπως έχουμε στο τσεπάκι μας κάποια «φόρμουλα της ευτυχίας»; Όχι. Τότε γιατί οι περισσότεροι από εμάς επεμβαίνουμε τόσο τακτικά και ριζικά στη ζωή και στις αποφάσεις των παιδιών μας; Γιατί δεν τα έχουμε περισσότερη εμπιστοσύνη;

Η πιο συνηθισμένη απάντηση είναι ότι φοβόμαστε. Όμως, σε τελική ανάλυση, τι είναι αυτό που φοβόμαστε ακριβώς; Μήπως φοβόμαστε περισσότερο για τον εαυτό μας από ότι για το παιδί μας; Ποιανού η ευτυχία μας ενδιαφέρει πράγματι, η δική μας ή του παιδιού μας; Αυτά είναι τα μεγάλα ερωτήματα που ο καθένας μας θα έπρεπε να εξετάζει επανειλημμένα. Και σ’ αυτά θα πρέπει να δώσει και αληθινές ανθρώπινες απαντήσεις.

 

ΑΛΛΟ ΕΝΑ ΤΟΥΒΛΟ ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ

Δεν υπάρχει τίποτε το ουσιαστικά επιβλαβές στη διαμόρφωση των αναγκών ώστε να προσαρμοστούν στους κοινωνικούς κανόνες. Όμως ο κίνδυνος προέρχεται από τον τρόπο με τον οποίο τα καταναγκαστικά μέτρα εφαρμόζονται και διαστρεβλώνουν αυτήν την προσαρμογή σε μία απεριόριστη και τυφλή υπακοή. Από την πρώτη φορά που τα παιδιά μαθαίνουν να υπακούουν και να αποσυνδέονται από την ίδια την προσωπική και έμφυτη ζωτικότητά τους και αυθεντικότητα, τότε είναι έτοιμα να προσαρμόζονται σε όλες τις κοινωνικές κατασκευές, όπως στο εκπαιδευτικό σύστημα, στο στρατό, στην εκκλησία και στους επαγγελματικούς θεσμούς. Όπως λέει και ο γνωστός στοίχος των Pink Floyd, δεν θα γίνουν τίποτε περισσότερο από ακόμη «ένα τούβλο στον τοίχο» (Another Brick in the Wall), τέλεια υπάκουοι, πιστοί και προσαρμοσμένοι πολίτες, που θα ακολουθήσουν τους κανόνες και νόμους σε όλες τις κοινωνικές σφαίρες.

Κανείς δεν τους ρωτάει τίποτε και δεν χρειάζεται να πολύ σκέφτονται. Αυτό που πρέπει να κάνουν είναι να είναι «καθωσπρέπει», να εκτελούν τα καθήκοντα τους και –πολύ σημαντικό– να εκκλησιάζονται, ασχέτως από τις πραγματικές τους πεποιθήσεις ή τα πιστεύω τους: «Όλα τ’ άλλα θα έρθουν από μόνα τους»! Το κάθε τι που χαρακτηρίζεται ως βλαβερό, κακό και ανεπιθύμητο στην συμπεριφορά του παιδιού απλώς πρέπει να εξαλειφθεί ασυζητητί και χωρίς καμία αναζήτηση της αιτίας του.

Ως προς τους μελλοντικούς ενήλικους, υπάρχουν δύο κοινωνικές συνέπειες που ακολουθούν αυτή την διαδικασία. Η πιο προφανής είναι όταν η υπακοή γίνεται μια αυτόματη αντίδραση και ασκείται πριν από τη σκέψη: πρώτα υπακούμε και μετά σκεφτόμαστε! Αυτός ο μηχανισμός χρησιμοποιείται πολύ έξυπνα από τους υποστηρικτές του κάθε είδους –ισμού που εφευρίσκεται πάντα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η μορφή της εξουσίας –δεν έχει σημασία αν πρόκειται για Θεό, Κράτος, Έθνος ή για τον Φύρερ– αντιγράφει ακριβώς τη σχέση τυφλής υπακοής που κάποτε καθιερώθηκε από τους γονείς στα παιδιά τους.

Το «τελετουργικό» της υπακοής είναι μερικές φορές καταπληκτικό: κάποιος μπορεί να δει πολλά άτομα που αλλάζουν τις απόψεις τους σχεδόν μέσα σε μια νύχτα, ή να υποστηρίζουν αλληλοσυγκρουόμενες ιδεολογίες ακόμη και χωρίς να είναι σε θέση να αναγνωρίσουν την αντίφαση, μόνο και μόνο για χάρη της ένταξης στο κοινωνικό μιλιέ (milieu). Τέτοια άτομα μπορούν εύκολα να χρησιμοποιηθούν κατ’ άσχημο τρόπο ή για ο,τιδήποτε άλλο σκοπό, μόνο μετά από μια μικρή χρονική περίοδο «πλύσης εγκεφάλου». Ο Αδόλφος Χίτλερ εξέφρασε αυτό με την εύθυμη χαρά: «Τι καλή τύχη για εκείνους στην εξουσία που οι άνθρωποι δεν σκέφτονται! Μας προσφέρεται επίσης μια ειδική, μυστική ευχαρίστηση, όταν βλέπουμε πόσο ασυνείδητοι είναι οι άνθρωποι γύρω μας για αυτό που τους πραγματικά συμβαίνει…»

Η δεύτερη συνέπεια είναι ακόμα πιο ενοχλητική. Το δυναμικό της μπορεί να περιγραφεί ως «γονιμοποίηση των σπόρων της έχθρας» στην ψυχή του παιδιού. Όντας απολύτως εξαρτημένο από τη γονική εξουσία (αυτό το ρόλο μπορεί να παίξει ο καθένας με τον οποίο το παιδί είναι ταυτισμένο), το νήπιο δεν έχει καμία άλλη επιλογή από το να ανταποκρίνεται στις εντολές που καθιερώνονται από το γονέα και να εκπληρώσει τις προσδοκίες του.

Αυτή η διαδικασία της «απόκτησης δύναμης ελέγχου» πάνω στο παιδί συμβαίνει συνήθως στην πολύ νεαρή ηλικία. Όταν το αγόρι ή το κορίτσι δεν είναι ακόμη εξοπλισμένο με τους ικανοποιητικούς, διανοητικούς μηχανισμούς προστασίας, η απόκτηση του ψυχολογικού ελέγχου συμβαίνει χωρίς καμία αντίσταση λόγω της εξιδανίκευσης των γονέων από το παιδί τους. Βέβαια οι ίδιες οι τεχνικές της κοινωνικοποίησης αναπόφευκτα προκαλούν τον πόνο στο παιδί με το που το εμποδίσουν να είναι ο εαυτός του.

 

ΟΙ ΚΑΛΟΙ ΜΟΥ ΕΧΘΡΟΙ

Στο μεταξύ το παιδί πολύ σύντομα μαθαίνει πως να καταστέλλει αυτά τα συναισθήματα, ειδικά την επιθετικότητα που έχει μέσα του προς τους γονείς, προκειμένου να ικανοποιηθούν εκείνοι από τους οποίους είναι εξαρτημένο. Ο θυμός, και ο αναπόφευκτος σύντροφος του, η ενοχή, για την τιμωρία που ασκήθηκε πάνω του, θα γίνουν αργότερα πηγές της έχθρας και του μίσους που θα παραμείνουν ως ισόβιο άγχος, εκτός αν δεν αναγνωριστούν αργότερα και δεν ξεπεραστούν.

Στη καθημερινή ζωή, όμως, αυτό που συμβαίνει πραγματικά είναι ότι αυτά τα συναισθήματα βρίσκουν τον πολύ ευκολότερο και τον πιο αποδεκτό, μερικές φορές ακόμη και αξιότιμο, τρόπο, που ακολουθείται από τη τυποποιημένη ρητορική και συνοδεύει κάθε είδους βία. Οι στόχοι πάντα είναι οι Άλλοι χωρίς εξαίρεση. Όλοι εκείνοι που είναι διαφορετικοί, περιθωριοποιημένοι, ανίκανοι και στιγματισμένοι ως αισχροί, βρόμικοι, επικίνδυνοι, ανήθικοι, παράξενοι –αυτοί μετατρέπεται στον Εχθρό στον οποίο διοχετεύεται όλο αυτό το λανθάνον μίσος προς τους καταπιεστικούς γονείς.

Για αυτό δεν είναι παράξενο ότι πολλοί απλοί και συνηθισμένοι άνθρωποι, οι οποίοι στη καθημερινή τους ζωή είναι τέλεια προσαρμοσμένοι, κανονικοί, φιλικοί και ικανοί να αγαπούν τους δικούς τους ανθρώπους (φυσικά εκείνους που ανήκουν στη δική τους ομάδα), μπορούν πολύ εύκολα να μετατραπούν σε εχθρικά, βάναυσα και μισητά πλάσματα, ικανά να σκοτώνουν τους Άλλους που ανήκουν σε άλλη ομάδα.

Η ανάγκη για ύπαρξη του Άλλου, του εχθρού, είναι η ανάγκη να απελευθερωθεί κάποιος από την ανυπόφορη καταπιεσμένη έχθρα που κουβαλάει μέσα του, εκδηλώνοντάς την ταυτόχρονα με έναν επιτρεπόμενο τρόπο. Γι’ αυτό η διανοητική γνώση δεν είναι καμία εγγύηση της κατανόησης, του σεβασμού και της αναγνώρισης. Και γι’ αυτό η κοινή λογική και οι εκκλήσεις στην ορθολογική σκέψη και δράση, συνήθως δεν βοηθούν, όταν δεσμευτούν οι άνθρωποι σε έναν απερίσκεπτο κύκλο της βίας. Δηλητηριασμένοι από τις παιδαγωγικές δεξιότητες των γονέων τους, γίνονται συναισθηματικά και διανοητικά ακρωτηριασμένοι, παγιδευμένοι στην αιώνια ανάγκη να επιδιώκουν και δημιουργούν τους Εχθρούς τους.

ΤΟ ΞΥΛΟ ΔΕ ΒΓΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ

Είναι σίγουρο ότι τα παιδιά σας θα ακολουθήσουν δρόμο που εσείς δεν είχατε προβλέψει, και θα κάνουν πράγματα στη ζωή τους που εσείς δεν θα τολμούσατε να κάνετε ποτέ. Αν καταφέρετε να μην καταστρέψετε την αθωότητα μέσα σας, θα μπορέσετε χωρίς φοβίες και υστερίες να καθοδηγήσετε τα παιδιά σας, χωρίς να τα ελέγχετε.. Εάν είστε οπαδός της στάσης «πες μου την αλήθεια αλλιώς θα φας ξύλο», τότε το έχετε χάσει το παιχνίδι της ανοικτοσύνης και της εμπιστοσύνης του παιδιού σας.

Με το να αναλαμβάνετε το ρόλο του αυστηρού τιμωρού, εντείνετε ηθικά διλήμματα που ούτε εσείς οι ίδιοι έχετε λύσει. Κανένα παιδί δε λέει ψέματα χωρίς λόγο, και ένας από τους πιο συχνούς λόγους είναι ο φόβος της τιμωρίας. Εσείς μπορείτε να δικαιολογήσετε τα δικά σας ψέματα; Άλλωστε τα παιδιά πολύ γρήγορα εντοπίζουν το χάσμα που υπάρχει ανάμεσα σε αυτό που τους λέμε ως γονείς και στο πως συμπεριφερόμαστε οι ίδιοι και τι κάνουμε.

Τα λόγια δεν παίζουν και μεγάλο ρόλο στην ανατροφή μας, πολύ μεγαλύτερο ρόλο παίζει η δική μας προσωπική συμπεριφορά και το πόσο συνεπείς είμαστε σε αυτά που λέμε. Μπορεί να καταφέρουμε να τους εκπαιδεύσουμε να γίνουν υπάκουα, λόγω του φόβου της τιμωρίας, αλλά συναισθηματικά και υποσυνείδητα θα ξέρουν ότι ο γονιός του, που καταφεύγει στις απειλές και πιέσεις, δεν είναι και καλό πρότυπο. Αν το παιδί σας δεν το μεγαλώνετε μέσα σε ένα πνεύμα απόλυτης αγάπης, όλοι οι κανόνες που θα προσπαθήσετε να του εμφυσήσετε δεν θα είναι παρά άψυχες ιδέες, που το παιδί θα πετάξει πίσω του μόλις καταλάβει ότι ήρθε η ώρα του!

Στο κάτω κατω πιστεύουμε στ’ αλήθεια ότι είναι δυνατόν να είναι κανείς συνέχεια καλός; Τι είναι ακριβώς εκείνο που μας αποτρέπει να κάνουμε σφάλματα; Ήθος, φόβος ή κάτι άλλο; Φοβόμαστε έναν θεό ή μήπως αισθανόμαστε μικροί και αβοήθητοι μπροστά στη δύναμη του κακού; Ίσως δεν είμαστε και τόσο σίγουροι κατά πόσο το Καλό μπορεί να πολεμήσει το Κακό σε αυτό τον κόσμο, πόσο μάλλον να θριαμβεύσει. Άρα, πολλές φορές δεν είμαστε και τόσο σίγουροι τι ακριβώς πρέπει να διδάσκουμε στα παιδιά μας. Ίσως πρέπει επιτέλους να κάνουμε κάτι που δεν έκαναν οι γονείς μας, ένα γιγαντιαίο βήμα, να τα δώσουμε να καταλάβουν κάτι ουσιαστικό, κάτι που οι ίδιοι αγωνιστήκαμε να μάθουμε, που δεν μας το είπαν ούτε στο σπίτι, ούτε στο σχολείο ούτε στο δρόμο: να πούμε λοιπόν ότι είναι μοναδικά και ανεπανάληπτα δώρα του σύμπαντος, ότι με την αγάπη τους μπορούν να αλλάξουν τις ζωές των ανθρώπων, και ότι έχουν τη δύναμη να κάνουν οτιδήποτε θέλουν, να κάνουν τα όνειρα τους πραγματικά.

Με αυτό τον τρόπο θα ξυπνήσουμε μέσα στα παιδιά μας τους άξιους, ουσιαστικούς και μη υλιστικούς στόχους, που κάποτε θα πετυχαίνουν με χαρά. Κάντε τους να ενεργοποιήσουν το τέλειο δυναμικό που έχουν ως άνθρωποι και να πιστέψουν ότι οι επιθυμίες τους και τα όνειρά τους δεν είναι κάτι εξωφρενικό και απαγορευμένο, αλλά βασικό κίνητρο και προϋπόθεση για να βρεθούν κάποια στιγμή στο βασιλικό μονοπάτι προς ένα λαμπερό και ευτυχισμένο μέλλον. Τότε, πολύ εύκολα μπορεί να συμβεί, τα παιδιά σας, εξαιτίας της αθωότητας και της αυθεντικότητας τους, να γίνουν οι δικοί σας δάσκαλοι της αλήθειας και της αγάπης.

(Το άρθρο αυτό πρωτοδημιοσιεύτηκε στο περιοδικό Strange το 2003)

Η Μίλιτσα Κοσάνοβιτς (kosanovic@mail.Com) είναι κλασική φιλόλογος, μεταφράστρια, και συγγραφέας. Έχει γράψει (μαζί με τον Γιώργο Στάμκο) τα βιβλία «Μυστική Σερβία» (1999), «Στοιχειωμένα Βαλκάνια» (2006) και «ΑΓΝΩΣΤΗ ΣΕΡΒΙΑ» (2016). 

Ανθρωπιά και Yποκρισία

Τις μέρες που τα μηνύματα φιλανθρωπίας και ευαισθησίας βρίσκουν το κατάλληλο βήμα για να ακουσθούν, τις μέρες που η ακρίβεια στην αγορά χτυπά κόκκινο, τις μέρες που οι δυσμενείς προβλέψεις και η αβεβαιότητα του μέλλοντος γίνεται όλο και πιο αισθητή, τις μέρες αυτές σχεδόν 3.900.000 Έλληνες βρίσκονται πλέον κάτωαπό τοόριο της φτώχειαςμη έχοντας να καταναλώσουν για τα βασικά αγαθά της καθημερινότητας.

Γράφει o Μπάμπης Ιμβρίδης

Τις μέρες αυτές βλέπουμε τοιχοκολλημένες ανακοινώσεις σε φορείς – κυρίως της τοπικής αυτοδιοίκησης, που μας καλούν να συνεισφέρουμε για τους φτωχούς και έχοντες ανάγκη συνανθρώπους μας. Το ίδιο θα ακούσουμε να ανακοινώνουν από τον άμβωνα οι χριστοί πατέρες της εκκλησίας μετά την περιφορά του δίσκου πολλών στροφών. Το επιβάλει το θείο «μήνυμα» των ημερών. Το ξεκίνημα της χριστουγεννιάτικης ατμόσφαιρας δίνουν – όπως κάθε χρόνο – οι εκατοντάδες ζητιάνοι που κατακλύζουν το κέντρο της πόλης, σε κάθε γωνιά, σταυροδρόμι, και πεζοδρόμιο θα ακούμε ικεσίες για ελεημοσύνη, έτσι θα συμβάλλουν με τον τρόπο τους στη δημιουργία της μαγικής χριστουγεννιάτικης ατμόσφαιρας. Η τηλεόραση ολημερίς και ολονυχτίς μέσα από τα φιλάνθρωπα κανάλια της θα μας εισαγάγει με τον δικό της τρόπο στην ατμόσφαιρα των ημερών. Άποροι, φτωχοί, απελπισμένοι, άστεγοι συνάνθρωποί μας γίνονται για μια ακόμη φορά θύματα-θέματα για να εκτεθούν πανελλαδικά δείχνοντάς μας την κοινωνική και την κρατική αναλγησία ενώ ευαίσθητοι τηλεδημοσιογράφοι ξεφωνίζουν αγανακτισμένοι για την κατάντια μας. Οι έμποροι ελπίζουν σε μεγαλύτερο τζίρο, τα ταχυδρομεία σε πολλές κάρτες, οι κινητές τηλεφωνίες σε περισσότερα μηνύματα, οι φτωχοί σε περισσότερη ελεημοσύνη, οι εκκλησίες στους πιστούς και κάποιοι μισθωτοί τον 13ο μισθό. Αυτές τις «γιορτινές μέρες» θα ακούσουμε πολλά και χαρμόσυνα κάλαντα, ευχολόγια καθώς και χιλιοειπωμένα από διάφορους ηγέτες μηνύματα, όμοια με αυτά που ακουστήκαν πέρσι και πρόπερσι. Μηνύματα ηγετών όλων των ιδεολογικοπολιτικών αποχρώσεων, καθώς και θρησκευτικών ηγετών, σχεδόν ίδια, λες και είναι μαγνητοφωνημένα. Τα λαμπερά λαμπιόνια, οι πλαστικές γιρλάντες, τα ηχητικά κ-ακούσματα, και όλο το καλοστημένο καρακιτσαριό σε όλο του το μεγαλείο στα μπαλκόνια και τις βεράντες, θα μας θυμίζει την αντιδιαστολή με την φτώχεια, την ανέχεια, την απελπισία, όχι μόνο στην γειτονιά μας αλλά σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης. Τα Χριστούγεννα αποτελούν την υπερβολή της ανθρώπινης υπερκατανάλωσης, της καπιταλιστικής παραγωγής, τη χαρά των υλικών αγαθών και του εμπορίου Ας μη μας παρασύρει το λεγόμενο «πνεύμα των Χριστουγέννων», είναι ένα πνεύμα καταναλωτικό, σπάταλο που μόνο το εμπόριο εξυπηρετεί, ενώ εμάς μας φορτώνει με σκοτούρες και χρηματορραγία.

Υπερκαταναλωτικό εορταστικό πνεύμα

.

Το δήθεν ευχάριστο κλίμα των Χριστουγέννων, το οποίο δημιουργείται μέσω των διαφημίσεων και των καταναλωτικών προτύπων είναι μια επικίνδυνη αυταπάτη. Βρίσκει πρόσφορο έδαφος στην κοινωνική αποξένωση και την μελαγχολία που αισθάνονται πολλοί άνθρωποι εξαιτίας του αστικού πολιτισμού. Αυτό μας ωθεί στην ανάγκη για κατανάλωση, ώστε να συμπληρώσουμε το εσωτερικό μας κενό βρίσκοντας υποκατάστατα για τη χαμένη μας ευτυχία την ίδια στιγμή που οι εμπορευματικές αξίες ενισχύουν την ύπαρξη των κοινωνικών τάξεων. Όλοι μας, από πολύ μικρή ηλικία εκπαιδευόμαστε να εκφράζουμε ευχαρίστηση, επιδοκιμασία και άλλα αισθήματά μας καταναλώνοντας. Αυτό το χριστουγεννιάτικο / καταναλωτικό πνεύμα προβάλλει και τον δικό του τρόπο αντιμετώπισης των σύγχρονων προβλημάτων. Αν, δώσουμε πέντε ευρώ σε έναν άστεγο, επειδή θα μας «αγγίξει» το «πνεύμα των Χριστουγέννων», θα αισθανθούμε ότι επιτελέσαμε το καθήκον μας. Αυτός ο τρόπος όμως είναι υποκριτικός, λάθος και επικίνδυνος. Υποκριτικός επειδή το μόνο που καταφέρνουμε με τέτοιου είδους χριστουγεννιάτικη ελεημοσύνη είναι να αγοράζουμε φαγητό για μια μέρα στον άστεγο που θα κοιμάται στο ίδιο πεζοδρόμιο και την επόμενη μέρα, όπως έκανε και όλο τον υπόλοιπο χρόνο που εμείς περνώντας καθημερινά μπροστά του δεν του δίναμε σημασία. Τα λεφτά αυτά, το μόνο που θα καταφέρουν είναι να αγοράσουν λίγο εφησυχασμό, να εξαγοράσουν τη συνείδησή μας. Δεν λύνουμε προβλήματα με αυτό τον τρόπο, μιας και δεν αντιμετωπίζουμε έτσι τις δομές τους. Είναι επίσης επικίνδυνος τρόπος, επειδή προωθεί έναν τρόπο σκέψης που υποστηρίζει ότι μπορεί να σώσουμε τον πλανήτη με το να καταναλώνουμε. Πρέπει να καταναλώνουμε βέβαια τα «σωστά» προϊόντα, αυτά που υπόσχονται ότι ένα μερίδιο από τα κέρδη τους θα πάνε για την καταπολέμηση ενός προβλήματος που οι εμπνευστές τους έκριναν σημαντικό. Θεσμός έχει γίνει πλέον η ανταλλαγή ευχών στη διάρκεια των εορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς μέσω γραπτών μηνυμάτων SMS, ενώ κάθε χρόνο όλο και περισσότεροι είναι αυτοί που επιλέγουν το κινητό τους τηλέφωνο, για να επικοινωνήσουν με τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Υπενθυμίζεται πως οι εταιρείες τηλεπικοινωνίας διαφημίζουν πως μέρος των εσόδων τους από τα γραπτά μηνύματα θα διατίθεται σε ανθρωπιστικές και μη κερδοσκοπικές οργανώσεις. Η θρησκεία έχει έσοδα δισεκατομμυρίων, αλλά πάντοτε χρειάζεται λίγα ακόμα για να επιτελέσει το φιλανθρωπικό της έργο. Αν όλα όσα ζούμε αυτές τις ημέρες δεν γίνονται για το θεαθήναι και δεν υποκρύπτουν υποκρισία, τότε πρέπει η εκστρατεία ανθρωπιάς και αλληλεγγύης να είναι διαρκής και για τα εκατομμύρια συνανθρώπων μας που βρίσκονται σε διαρκή φτώχεια.

Όλα τα χριστιανικά έθιμα των Χριστουγέννων, από τα κάλαντα, τα δένδρα, έως τις φαντασμαγορικές διακοσμήσεις, έχουν τις ρίζες τους σε παγανιστικές ιδέες και πρακτικές. Αυτά τα έθιμα γρήγορα αφομοιώθηκαν ως προϊόντα λογικής, επιστήμης, επιχειρηματικότητας παγκοσμιότητας και εγωισμού, δηλαδή το απόσταγμα της ευτυχίας. Το τραγικό της ιστορίας είναι ότι η πνευματική ελίτ τυπικά προσπάθησε να αντικαταστήσει την ευτυχία με την ενοχή, επιμένοντας στο πνευματικό μήνυμα των Χριστουγέννων, που είναι καθαρά θρησκευτικό και πρεσβεύει την αυτοθυσία, και τη βοήθεια προς τους ασθενέστερους. Αλλά η πνευματικότητα ξεκινά πάντα από την αναγνώριση της πραγματικότητας. Η ζωή απαιτεί λογική, εγωισμό και…καπιταλισμό. Αυτό είναι τελικά το μήνυμα που μεταδίδει η γιορτή των Χριστουγέννων. Είναι καιρός να βγει ο Χριστός από τη φιέστα αυτή και να μετατραπούν τα Χριστούγεννα σε παγκόσμια εμπορική γιορτή χωρίς ενοχές.

 

Ζήσε Έντονα, Πέθανε Νέος!

Γιατί οι Ροκ Σταρ Πεθαίνουν Νωρίς;

«Και δεν έχω πρόβλημα με το αλκοόλ, εκτός από όταν δεν μπορώ να έχω ένα ποτό».

Tom Waits, Αμερικανός μουσικός

 

Τι κοινό έχουν ηΈϊμι Γουαϊνχάους, ο Τζιμ Μόρισον, ο Τζίμι Χέντριξ, η Τζάνις Τσόπλιν, ο Σιντ Βίσιους, ο Καρτ Κομπέιν των Nirvana, ο Μάικλ Τζάκσον, η Γουίτνι Χιούστον και ο Έλβις Πρίσλεϊ; Όλοι τους υπήρξαν μεγάλοι και διάσημοι ροκ ή ποπ σταρ. Και όλοι τους πέθαναν νέοι. Σύμφωνα με μια έρευνα μεταξύ 1.000 διάσημων καλλιτεχνών από ΗΠΑ και Ευρώπη η πιθανότητα οι ροκ ή ποπ σταρ να πεθάνουν πρόωρα είναι διπλάσια με τριπλάσια σε σχέση με τους «κοινούς θνητούς». Είναι γνωστό πως οι σταρ της μουσικής αγαπούν το ζην επικινδύνως και ειδικά την κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών.

Τελευταίο κρούσμα ήταν ο πρόωρος θάνατος της Βρετανίδας τραγουδίστριας Amy Winehouse, που πέθανε στις 23 Ιουλίου του 2011, σε ηλικία μόλις 27 ετών, από υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Σύμφωνα με την ιατροδικαστική έρευνα η Amy Winehouse, έπινε επί μέρες και είχε καταναλώσει ποσότητα αλκοόλ πέντε φορές περισσότερο από τα επιτρεπόμενα όρια, με άλλα λόγια δηλητηριάστηκε από την αιθυλική αλκοόλη.

Σύμφωνα με σχετική έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Journal of Epidemial Community Health, από την εποχή του Έλβις μέχρι σήμερα έχουν πεθάνει συνολικά 100 διάσημοι καλλιτέχνες –ένας στους δέκα– με μέση ηλικία τα 42 χρόνια στην Αμερική και τα 35 στην Ευρώπη! Η έρευνα διαπιστώνει μάλιστα πως όλοι τους πέθαναν εντός πέντε ετών από την κατάκτηση της κορυφής της δόξας.

Ο λόγος: «Στη μουσική βιομηχανία, παράγοντες όπως το στρες, η αλλαγή από τη διασημότητα στην αφάνεια και η έκθεση σε περιβάλλοντα όπου το αλκοόλ και οι ναρκωτικές ουσίες είναι διαθέσιμα, μπορούν να οδηγήσουν στην κατάχρηση ουσιών και σε άλλες αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές», αναφέρει η έκθεση. Συμπέρασμα: Η δόξα, μπορεί να χαρίζει την αιώνια μνήμη, αλλά μικραίνει τη ζωή…

Φορολογείστε την Ομορφιά!

 

 

Ο Gonzalo Otalora είναι ένας σπυριάρης έφηβος που έγραψε το Feoseuax, ένα ειρωνικό βιβλίο σχετικά με την απόφαση του να αγνοήσει τις απόψεις των άλλων σχετικά με το πώς φαίνεται. Στη γενέτειρά του την Αργεντινή –μια χώρα με τις πιο όμορφες γυναίκες στον κόσμο– το βιβλίο του έγινε αμέσως Best seller. Μια από τις ιδέες που εκφράζονται στο βιβλίο του και η οποία προκάλεσε πολλά σχόλια, είναι η πρόταση του «να επιβληθεί φόρος στην ομορφιά». Σύμφωνα με τον ίδιο οι ευπαρουσίαστοι άνθρωποι έχουν ένα άδικο πλεονέκτημα σχετικά με τους υπόλοιπους: βρίσκουν πιο εύκολα εργασία, συνεργάτες και συνεταίρους, ενώ δεν ξοδεύουν και πολύ χρόνο προκειμένου να βρουν ταίρι και να συνάψουν σχέσεις μαζί του.

«Σε μια αληθινή δημοκρατία οι όμορφοι και οι άσχημοι άνθρωποι θα πρέπει να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες. Γι΄ αυτό πιστεύω πως πρέπει να φορολογούνται περισσότεροι οι όμορφοι, ως ένα είδος αποζημίωσης προς τα ασχημόπαπα…», υποστηρίζει ο έφηβος συγγραφέας. Καλή ιδέα αλλά όμως, στις καταναλωτικές κοινωνίες που ζούμε, οι όμορφοι πληρώνουν ήδη ακριβά το τίμημα της διατήρησης της ομορφιάς τους: πανάκριβες δίαιτες, γυμναστήρια, πλαστικές εγχειρίσεις, αντι-ρυτιδικές κρέμες κ.α. Τελικά συμφέρει περισσότερο να είσαι άσχημος, αρκεί να έχεις αποδεχθεί τον εαυτό σου και να μη σε ενοχλεί το πώς φαίνεσαι…

ΜΕΤΑ-ΦΕΜΙΝΙΣΜΟΣ

ΝΟΙΚΟΚΥΡΕΣ Ή ΑΝΔΡΟΓΥΝΕΣ;

 

Τι γίνεται με αυτές τις «άγριες», «ανοργασμικές» και «άσχημες» φεμινίστριες; Υπάρχουν ακόμα;

 

Γράφει η ΝΙΚΗ ΓΙΑΝΝΑΡΗ

 

 

Όλα να τα περιμένει κανείς στη «ροζέ μας τρέντυ» εποχή. Στην αλλόκοτή μας εποχή της δυσφήμισης του νοήματος και της λατρείας των στερεοτύπων, όπου όποιος είναι Αλβανός είναι κλέφτης, όποιος άντρας βάζει κρέμες είναι γκέι και όποια γυναίκα δεν φτιάχνει κουλουράκια δεν κάνει για μητέρα. Η τελευταία «μόδα» είναι μια προ-φεμινιστική νοσταλγία για «μπαγιάτικες» γεύσεις και μυρωδιές: μαμάδες ευτυχισμένες  –βλέπε «επάγγελμα νοικοκυρά»– που ψήνουν κουλουράκια σε ένα σπίτι καθαρό και τακτοποιημένο περιμένοντας το μεσημέρι, μετά το σχολείο, για να μπορέσουν να αφοσιωθούν απερίσπαστες στη φροντίδα και τη μελέτη των «αγγελουδιών» τους. Από το απόγευμα, όταν θα έχουν, όλοι μαζί, τελειώσει τα μαθήματα και θα έχει ξυπνήσει ο άνδρας του σπιτιού, θα καθίσουν, πάλι όλοι μαζί, μπροστά στην τηλεόραση για να αποβλακωθούν με την Τατιάνα ή με τη Βανδή καλεσμένη στον Χατζηνικολάου, δεν διαφέρει. Στα πρωινάδικα και στα μεταμεσημβρινά της τηλεόρασης όμως, η Ελλάδα οφείλει και  τον καινούργιο της «διαφωτισμό» υπό τις νουθεσίες παπάδων, ψυχολόγων, σεξολόγων και λοιπών ανεκδιήγητων τύπων, οι οποίοι, μεταξύ τυρού και αχλαδιού, φρόντισαν να «πληροφορήσουν» κάθε γιαγιά της επικράτειας για το τι είναι «ψυχολογικό» τραύμα –έτσι το λένε!–  το δράμα του να είσαι μητέρα ομοφυλόφιλου, και τις τρομακτικές επιπτώσεις του διαζυγίου. Μια δηλητηριώδης και δηλητηριασμένη «γνώση» εισβάλλει από τον καναπέ, διαβρώνει, διαπλάθει και αλλοτριώνει… στα σπίτια εκείνα που όφειλε, αν μη τι άλλο, να μπαίνει από το ανοιχτό  παράθυρο η μυρωδιά του βασιλικού, στις πολυκατοικίες εκείνες που τόσο άρεσε στη Λένα Πλάτωνος «ν΄ ακούει τους ανθρώπους να ανεβαίνουνε με το ασανσέρ και να μιλάνε ρουμάνικα». Χίλιες φορές να ακούγαμε όλες τις γλώσσες της Βαβέλ, χωρίς να καταλαβαίνουμε τίποτα, παρά τους ψυχολόγους του Αντένα.

Αυτήν την τηλεοπτική «γνώση» των πραγμάτων, έρχονται να ενισχύσουν και να «τεκμηριώσουν» –στο όνομα μιας συντηρητικής φιλελεύθερης στροφής–δημοσιεύματα διάσημων και «έγκυρων» περιοδικών ανά την υφήλιο (το Time συμβουλεύει με εξώφυλλό του τις γυναίκες να γεννήσουν πριν στερέψει ο ασκός της γονιμότητάς τους) ή μελέτες πανεπιστημιακών, όπως αυτή του Βρετανού ακαδημαϊκού Τζέιμς Τούλεϊ, ο οποίος στο βιβλίο του Η Παραμόρφωση των Γυναικών, «αποδεικνύει» πως οι άτεκνες φεμινίστριες είναι δυστυχισμένες και πως αυτό που θέλουν κατά βάθος είναι να κάνουν παιδιά και οικογένεια.

Για να επιστρέψουμε στα καθ΄ ημάς, η επίθεση στο φεμινισμό και στα αιτήματά του, ολοκληρώνεται με έναν καταιγισμό διεσπαρμένων στερεοτύπων σε ένα παραπλανητικό πλαίσιο: Συν-άδελφοι της   Κοντολίζα Ράις, η Ψαρούδα Μπενάκη, η Φάνη Πάλλη και η Αννα Διαμαντοπούλου επανδρώνουν –κυρία διορθώτρια, παρακαλώ να μη διορθωθεί!– ικανοποιητικά τη Βουλή των Ελλήνων.

 

Επιστροφή στο Σπίτι;

«Ο φεμινισμός πέτυχε! Επιστροφή στο σπίτι τώρα». Οι «άσχημες», «ανοργασμικές», «άγριες» φεμινίστριες, ευθύνονται για την υπογεννητικότητα, για τα διαζύγια και για τα παραμελημένα παιδιά. «Ο φεμινισμός απέτυχε! Ζητείστε συγνώμη και ξυρίστε τις μασχάλες».

Στρατιές οικιακών βοηθών έχουν υποκαταστήσει τη νοικοκυροσύνη. Η καριέρα σκοτώνει την οικογένεια. Τρεφόμαστε με ντελίβερυ αντί ντολμαδακίων και έπεται συνέχεια. Ευτυχισμένες γιαγιάδες βλέπουν να αποτίεται φόρος τιμής στην κανέλλα και στους παραδοσιακούς τρόπους καθαρισμού των λεκέδων και όλα αυτά, στην ελληνική κοινωνία της οποίας ο αληθινός παλμός φαίνεται πως είναι πολύ δύσκολο να ψηλαφιστεί. Μια κοινωνία πάντως, που εκτός των άλλων, αρνείται να «πενθήσει», αποχωριζόμενη την «κανέλλα», ώστε να μπορέσει να την ανακαλύψει ελεύθερα και ανεπηρέαστα από την αρχή. Αντί, λοιπόν, να αποδεχτεί την απώλειά της, την αναμασά αναζητώντας, μάταια, την ίδια πλήρη γεύση. Σαν η επιστροφή  στη δεκαετία του 1950 μέσω του ντεκόρ, των χρωμάτων, του συντηρητισμού και των γεύσεών της, να μπορούσε να αναπληρώσει το έλλειμμα της συγκίνησης ή τα σύγχρονα ελλείμματα.

Γεγονός είναι πως τις τελευταίες, τουλάχιστον δύο, δεκαετίες, τα ελλείμματα –και όχι μόνον τα ελλείμματα ψυχικής τάξης– διογκώνονται. Ιδεολογίες καταρρέουν, επικρατεί ασάφεια και τα  κοινωνικά  δεδομένα μεταβάλλονται ταχύτατα. Η ελληνική κοινωνία εμφανίζει μιαν ιδιόρρυθμη αδράνεια, αδυνατώντας να ονειρευτεί το μέλλον και να αποδώσει ένα καινούργιο νόημα στα πράγματα, αναστοχαζόμενη πάνω στις ανάγκες και στις ελλείψεις της. Θα φταίει, μάλλον, που δεν προλαβαίνει. Και όποιοι δεν αναστοχάζονται επειδή δεν προλαβαίνουν ή όποιοι δεν έχουν την πολυτέλεια, επειδή τους κλέβει ο αγώνας της επιβίωσης, να αναστοχαστούν, συνήθως ενοχοποιούνται, όπως αυτές οι εργαζόμενες μητέρες και καλές νοικοκυρές οι οποίες, επειδή δεν υπάρχουν σούπερ γούμαν, καταλήγουν να κάνουν περικοπές από το χρόνο που θέλουν να αφιερώσουν στα παιδιά τους ή στην…προσωπική τους ζωή. Και επειδή δεν έχουμε δα και καμιά δημοκρατία η οποία να θέλει να προστατεύσει, ασφαλίσει, ανακουφίσει, εκπαιδεύσει και απελευθερώσει τα υποκείμενα, το παραδοσιακό μοντέλο, η παλιά κλασσική δοκιμασμένη συνταγή, εξιδανικεύεται, ελλείψει καινοτομιών και ονείρων.  Έτσι  κάπως έγινε και με τα  φεμινιστικά αιτήματα.

Φεμινισμός: Ένα «Πένθος» που δεν βιώθηκε.

Θύμα μιας ιδιότυπης αδυναμίας «πένθους» φαίνεται πως είναι και ο φεμινισμός ως πολιτικό κίνημα δράσης. Από τη δεκαετία του 1960 και μέχρι το 1980 άνθιζε και στην Ελλάδα, διεκδικώντας ένα σύνολο θεσμικών και άλλων αιτημάτων, από την νομιμοποίηση των αμβλώσεων, έως την αλλαγή του οικογενειακού δικαίου και την ουσιαστική ισότητα. Το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία ικανοποίησε τα περισσότερα από τα θεσμικά αιτήματα και γίναμε, εξαίφνης αίφνης, εν μία νυκτί, «προοδευτική» κοινωνία. Έπειτα, το φεμινιστικό κίνημα εξέπνευσε αφού, εν τω μεταξύ, είχε καταγάγει νίκην λαμπρήν μέσω… του πολιτικού γάμου. Όμως, όπως ξέρουμε όλοι –καλά καλά! και όλες κυρία διορθώτρια!– και όπως δείχνουν και οι στατιστικές, εξέπνευσε σχεδόν και ο θεσμός του πολιτικού γάμου –δεν στεριώνει! δεν στεργιώνει αν δεν «ευλογηθεί»! Όσο για τη δυνατότητα επιλογής του επιθέτου των παιδιών, είναι σαν να μην υπάρχει. Η ελληνική κοινωνία εμφάνισε ένα πρόβλημα συγχρονισμού, στην αρχή, αδυνατώντας να ενσωματώσει τη «δοτή απελευθέρωση» για να καταλήξει στη συνέχεια στη γνωστή αμήχανη αδύναμη ερώτηση: Τι πρέπει να ζητώ; Μπορούν τα πράγματα να αλλάξουν; Ποια είναι τα δικαιώματά μου; Προχωράμε ή οπισθοχωρούμε;

Είναι γεγονός πως η χειραφέτηση των γυναικών, η οποία ήταν ένα από τα σπουδαιότερα  γεγονότα του 20^ου αιώνα, περιορίστηκε σε ένα μέρος του κόσμου, σε κάποια τμήματα της κοινωνίας και σε συγκεκριμένους τομείς της ζωής. Εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλες περιοχές του κόσμου όπου σαν φαινόμενο είναι ανύπαρκτο. Επιπλέον, σε κάθε χώρα και στην Ελλάδα, τα φεμινιστικά αιτήματα φαίνεται πως είναι υπόθεση κοινωνική, καθώς υλοποιούνται σε γυναίκες ανώτερων και μεσαίων στρωμάτων.

Η αυξημένη ανάγκη της οικογενείας να έχει δύο εισοδήματα οδήγησε προφανώς  στην αύξηση της γυναικείας απασχόλησης και στην οικονομική χειραφέτηση των γυναικών. Ας μην πλανόμαστε, όμως, λερωμένες πάνες, με μαμάδες γιάπησσες, μονίμως ντελίβερυ και οικιακές βοηθοί, είναι ένα μοντέλο που δεν αφορά παρά ελάχιστες Ελληνίδες. Επιπλέον, για την πλειοψηφία, η απασχόληση της γυναίκας εξακολουθεί να έχει ευκαιριακό και συμπληρωματικό χαρακτήρα. Παρόλα αυτά, οι Ελληνίδες εργαζόμενες, εξακολουθούν να έχουν διπλό ρόλο, και εργασία, αφού φροντίζουν, σχεδόν αποκλειστικά αυτές το σπίτι. Μοιάζει η χειραφέτηση των γυναικών ως προς την οικονομική ανεξαρτησία, την εργασία και το επάγγελμα να μη συνοδεύτηκε από χειραφέτηση σε σχέση με το ρόλο της μέσα στην οικογένεια, την ανατροφή των παιδιών και τη φροντίδα του σπιτιού. Παρά το γεγονός πως  στη θέση των παραδοσιακών πατριαρχικών στερεοτύπων και δομών φαίνεται πως τα πράγματα αλλάζουν, ο δημόσιος χώρος εξακολουθεί να  είναι κατειλημμένος από τους άνδρες  και  ο χώρος της γυναίκας εξακολουθεί να είναι η εστία, το σπίτι.

Συγχρόνως, πράγματι, τα διαζύγια αυξάνονται, η υπογεννητικότητα είναι γεγονός, τα παιδιά μεγαλώνουν «στερούμενα» τους γονείς τους, σε σχέση με το παρελθόν, οι γυναίκες παντρεύονται αργά, στα 29, κάνουν λιγότερα παιδιά και σπουδάζουν περισσότερο από τους άντρες. Όμως, επειδή δεν έχουμε δα και καμιά δημοκρατία η οποία, να μπορεί να  αναζητά με τόλμη και βάθος τα αίτια της κρίσης, αντί να προσπαθεί να μέσω ύφους, ήθους, Βουλής και Μενεγάκη να τις βαθαίνει, φτάνουμε στο σημείο να μην ξέρουμε τι φταίει και τι δεν φταίει. Για την υπογεννητικότητα ευθύνεται η χειραφέτηση των γυναικών ή η μεταβολή των υπόλοιπων κοινωνικών δεδομένων και η απουσία της κρατικής μέριμνας; Η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα;

Αν η «ιδανική» γυναίκα για τον άντρα είναι πάντα διαθέσιμη, όμορφη και  υπάκουη, τότε πράγματι οι φεμινίστριες είναι ασεξουαλικές, άσχημες και άγριες. Έχει να κάνει με την οπτική μας. Όμως τα πράγματα αντιμετωπίζονται συνολικά. Διότι, δεν έχουμε δα και καμιά «εξουσία» η οποία, αντί να διαχειρίζεται τον εαυτό της και τα διαπλεκόμενα, να μπορεί να  ενδιαφέρεται κυρίως για τους όρους της αναίρεσής της. Να μη φοβάται την αναίρεσή της. Φανταστείτε πως υπάρχει στο σπίτι ένας πατέρας ή μια μητέρα που αναρωτιέται, αλλάζει, κρίνει τον εαυτό και αναστοχάζεται. Να, ποιο μοντέλο ταιριάζει στους ανθρώπους: η τολμηρή ελευθερία. Να μην «καρφώνεσαι» στη θέση σου αμετανόητα και αμετακίνητα. Να τολμάς να την δοκιμάζεις και να την αναιρείς.  Στοχασμός και  διαρκής, όπως έλεγε ο Καστοριάδης, αυτοαλλοίωση, να αλλάζουμε κάθε μέρα, να παραμένουμε ανοιχτοί στο ερώτημα και στο καινούργιο. (Και μιας και ο λόγος στον Καστοριάδη, μάλλον ξέχασε κι αυτός, όπως και ο έτερος μεγάλος αντιεξουσιαστής στοχαστής, ο Φουκώ,  να διεισδύσει στα των γυναικών). Έτσι και η Βουλή ξεχνάει τους στοιχειώδεις νόμους για την κακοποίηση. Ίσως διότι αν τεθεί, οπουδήποτε και όχι μόνον ανάμεσα στα φύλα, το θέμα της ισότητας θα τεθεί αυτόματα το θέμα της εξουσίας. Το πρώτο μέλημα της εξουσίας είναι η διατήρησή της. Και δεν μιλούμε βέβαια για την εξουσία των κομμάτων, μιλούμε για όλο αυτό το σύστημα  που αναπαραγάγεται ερήμην μας, σχεδόν. Η εξουσία συντηρείται επειδή τα παραμύθια είναι αυτά και όχι άλλα, επειδή στο σχολείο κάνουν προσευχή, επειδή η σημαία είναι γαλανόλευκη, επειδή οι επέτειοι είναι αυτές, επειδή οι άντρες κάθονται με ανοιχτά πόδια, επειδή οι γυναίκες γίνονται ξανθιές σιλικονούχες Μπάρμπυ.

Προφανώς, το πένθος που οφείλει να κάνει ο φεμινισμός είναι το να αποδεχτεί πως όσο υπάρχουν εξουσίες, δεν πέτυχε. Κάτι δεν πήγε καλά και δεν τέθηκε σωστά το ερώτημα. Και σωστά σημαίνει συνολικά. Και συνολικά σημαίνει πολιτικά. Τα αιτήματα του φεμινισμού, όσο υπάρχει σεξισμός, δύσκολη πρόσβαση στο επάγγελμα, ενδοοικογενειακή βία, ρόλοι και στερεότυπα, προφανώς και δεν απαντήθηκαν. Και δεν θα απαντηθούν μέχρι να μεταβληθούν οι θεσμοί που οργανώνουν το συλλογικό ασυνείδητο διαιωνίζοντας επ΄ άπειρον την εξουσία. Στο θεωρητικό επίπεδο, κυρίως στο εξωτερικό αλλά και στην Ελλάδα, η σκέψη προχωράει έστω και αν η δράση καθυστερεί.

Μετα-Φεμινισμός: Ένα Ανδρόγυνο Μοντέλο.

Μεταφεμινισμός, για τους πολέμιους του φεμινισμού σημαίνει, στην χειρότερη περίπτωση, πως ο φεμινισμός απέτυχε. Όμως ο μεταφεμινισμός για τις αμετανόητες φεμινίστριες φτάνει μέχρι την «κατάργηση» των φύλλων.

Πως είναι όταν περπατάς στο δρόμο και δεν είναι σημείο άξιο προσοχής το ότι κάποιος έχει μπλε μάτια; Ή είναι 1.70; Στην συνθήκη εκείνη όπου το κοινωνικό φύλο δεν έχει επενδυθεί με σημασίες εξουσίας, περπατά κανείς στο δρόμο και βλέπει ανθρώπους. Είναι άραγε δυνατόν αυτό να συμβεί; Οι μεταμοντέρνες φεμινίστριες, αναλύοντας την κατασκευή του κοινωνικού μας φύλου απαντούν καταφατικά. Σε μια τέτοια εποχή δεν θα παρατηρούμε το φύλο με ό,τι προφανώς αυτό συνεπάγεται για τη σεξουαλικότητά μας. Θα είμαστε, δηλαδή, ανδρόγυνα ως προς τη στάση, τις συνήθειες και τις ερωτικές μας επιλογές. Βέβαια, ο κάποιος-κάποια ανδρόγυνος που θα  περπατά στο δρόμο, το πιο πιθανόν είναι να είναι γεννημένος από έναν άνδρα και μια γυναίκα, από δύο βιολογικά διαφορετικά όντα. Όμως αυτό δεν θα έχει και μεγάλη σημασία διότι μια τέτοια κοινωνία δεν θα σημαδεύεται από το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα. Παράλληλα, ας φανταστούμε τη συνθήκη εκείνη, όπου το πέος και το αιδοίο, να έχουν απεκδυθεί τη συμπληρωματικότητά τους, πόσο μάλλον την έλλειψη και την φροϋδική επιθυμία ανάκτησης του φαλλού, μέσω παιδιών ή έρωτα. Μια συνθήκη κατά την οποία, το φύλο δεν θα χρησιμεύει στο να κάνουμε παιδιά. Οι άνδρες και οι γυναίκες, θα έχουν την ικανότητα, τη βιολογική ικανότητα της τεκνοποίησης. Αλλά αυτό δεν θα είναι ούτε σκοπός ούτε θα επενδύεται νομοτελειακά. Προφανώς, το συλλογικό ασυνείδητο μιας τέτοιας κοινωνίας, θα αναπλαστεί και η διεκδίκηση του ενός ή της άλλης, θα αντικατασταθεί από την αναζήτηση του άλλου ανθρώπου. Η σεξουαλικότητα θα μεταβληθεί και όλοι, ίσως, υιοθετήσουμε ένα ανδρόγυνο μοντέλο, αναθέτοντας επιπλέον τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών στο κράτος, όπως ονειρεύτηκε κάποτε ο Πλάτωνας και ο Βέμπερ.

Στην εποχή μας όλα αυτά μπορεί να ακούγονται εξαιρετικά ανατρεπτικά, απεχθή ή και ακατόρθωτα, όμως, αποτελούν, κατά τις θεωρητικούς του φεμινισμού μια πιθανή εξέλιξη σε καθεστώς αυτονομίας. Αυτονομία σημαίνει πως παύει ο ετεροκαθορισμός από τους θεσμούς και την παράδοση και τις συνήθειες. Αυτονομούμαι σε σχέση με το δοτό μου φύλο θα πει πως αναστοχάζομαι πάνω σ΄ αυτό, στο πώς θα το προσλάβω, πώς θα το σημασιοδοτήσω μέσα στην πραγματικότητα. Τότε που θα πάψει η υποδοχή να σημαίνει παθητικότητα και η διείσδυση ενεργητικότητα. Οι μεταμοντέρνες φεμινίστριες μοιάζει να ρωτούν: Αν αυτονομία σημαίνει κατάργηση των σημείων της εξουσίας μήπως σημαίνει και κατάργηση του φύλου;

«Έχει τη Μέση της και η Άκρη – Άκρη»;

«Υπάρχει καμιά τέτοια κοινωνία;

-Η δικιά μου, όπως τη σκέφτομαι εγώ. Να φτιάξετε ανθρώπους που να σκέφτονται

σωστά. Και όχι να γεμίζετε τα παιδιά με όλες αυτές τις ανταγωνιστικές αηδίες μεταξύ

ανδρός και γυναικός.

–          Μα υπάρχουν τα φύλα, τα δύο φύλα.

–          Η εξέλιξη του ανθρώπου θα είναι στο να γίνει ο άνδρας και άνδρας και γυναίκα.

–          Και η γυναίκα και γυναίκα και άνδρας;

–          Ναι. Δεν θα υπάρχουν φύλα.

–          Ούτε οπτικά;

–          Όχι, τίποτα.

–          Τίποτα; Δηλαδή πώς θα είναι οι άνθρωποι;

–          Θα είναι άνθρωποι.

–          Δηλαδή, ένα μοντέλο θα κυκλοφορεί;

–          Ένα.

–          Αυτό πια ξεπερνά και τον Όργουελ

–          Δεν νομίζω πως ανήκει στα οράματά του.

–          Και το βλέπετε να γίνεται σύντομα;

–          Σύντομα, σύντομα. Σε καμιά δεκαριά χρόνια.»

Από συνέντευξη του Μάνου Χατζιδάκι στην Όλγα Μπακομάρου για το περιοδικό Γυναίκα.

 

Έχουν περάσει περισσότερα από δέκα χρόνια και δεν έχουν «χαθεί» οι άνδρες και οι γυναίκες. Μπορεί από την τηλεόραση να μας σερβίρονται συχνά καρικατούρες: άφυλα, αντιερωτικά όντα, ανίσχυρα να σχετιστούν σε βάθος τόσο με τον εαυτό όσο και με τον άλλον, αλλά αυτό το μοντέλο, δεν έχει καμιά σχέση με τα όντα που ονειρευόταν ο Χατζιδάκις ή οι προχωρημένες φεμινίστριες. Η αμήχανή μας εποχή, η οποία διακρίνεται μεταξύ των άλλων και από μια τρομακτική διάσταση μεταξύ θεωρίας και δράσης καθρεφτίζει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο πως η κοινωνία δεν μπορεί να περάσει σε ένα επόμενο στάδιο δίχως να εκπληρωθεί, στο συνειδητό και στο ασυνείδητό της αυτό που ζητούσε από το προηγούμενο στάδιο. Αν δεν εκπληρωθούν τα αιτήματα, ο έρωτας, η αυτονομία, η κοινωνία δεν θα ενηλικιωθεί και για να συναντήσουμε ξανά τον Μαρξ, αν δεν βοηθήσουν οι οικονομικοί όροι, τίποτα δεν θα γίνει. Βέβαια, η σχέση με το φύλο και με τη σεξουαλικότητα είναι ένα πεδίο στο οποίο ό,τι είμαστε και δεν είμαστε, έρχεται στην επιφάνεια: Ματαιώσεις, ακυρώσεις που ζητούν επανορθώσεις, ικανοποίηση, πληρότητα, επιστροφή στη μήτρα ίσως, κατοχή του φαλλού, του Λόγου. Όσες διαφορετικές να είναι οι υποθέσεις και οι θεωρίες, γεγονός παραμένει, πως οι άνθρωποι έχουμε τα ίδια πράγματα ανάγκη. Πριν από το ανδρόγυνο μοντέλο οφείλουμε να  κατοικήσουμε τον εαυτό μας ως άνδρες και γυναίκες που, ίσως, ζητούν τον μπαμπά και τη μαμά τους κατά περίπτωση, για να μπορέσουμε να επεκτείνουμε τα αιτήματά μας στο μέλλον. Φαίνεται πάντως, πως τα αιτήματα αυτής της έλλειψης, δεν έχουν ακόμη απαντηθεί.